Sana: Fan: Jahon tarixi Sinfi: 7

Shaharlar hayoti. Osiyo shaharlari ham o'ziga xos taraqqiyot yo'lini bosib o'tgan. Jumladan, Xitoyda XI asrdayoq shaharsozlik yuksak darajaga ko'tariladi. Imperator va zodagonlar hashamatli saroylar qur- dirgan. Mamlakatda yog'och tanqis bo'lganidan qurilishda g'isht, sopol va toshdan keng foydalanilgan. Ayni shu davrda "tog'ga yog'ochga ketgan ming kishidan, faqat besh yuzi qaytib keladi" naqli paydo bo'ladi. Natijada, imperator yangi saroy qurishini e'lon qilishi dehqon- lar uchun og'ir sinovlarni boshlanishidan darak bergan.

Xitoyning yirik shaharlarida G'arbiy Yevropadan farqliroq, maishiy xizmat ko'rsatish yaxshi yo'lga qo'yilgan edi. Aholi sopol quvurlar orqali toza suv bilan ta'minlangan, shaharni axlat va chiqindilardan tozalash, o't o'chirish ishlari yo'lga qo'yilgan.

Osiyo shaharlari aholisi Yevropanikiga nisbatan ko'proq bo'lgan. Xususan, Xitoyda o'rta asrlardayoq aholi zich yashagan. XVI asrda Pekinda 1 mln, Nankinda undan ham ko'p aholi bo'lgan. Eronning Isfaxon, Sheroz shaharlarida 200 mingdan ortiq kishi yashagan. Amir Temur saltanati poytaxti Samarqand XIV asr oxiri - XV asr boshlarida yuksalib dunyoga taniladi. O'rta asr shoirlari va faylasuflari Samarqandni "sayqali ro^i zamin' — Yer yuzining sayqali, husni deb ta'riflaganlar. Sharq dunyosida Buxoro ham o'z o'rniga ega bo'lib, u islom dini, madaniyat, savdo va hunarmandchilik markazlaridan biri sifatida shuhrat qozongan.

Osiyoning musulmon davlatlari shaharlari umumiy reja bo'yicha: markazda — ark, shahar hokimi qal'asi, uning atrofida — shah- riston, asosiy aholi yashaydigan guzarlari bilan qurilgan. Shahar atro­fida rabod bo'lib, unda hunarmandlar guzar va mahallalari joylash- gan. Sharq shaharsozligida asosiy qurilish ashyolari tosh va g'isht edi. Hukmdorlar, boylar o'z saroylari, hovli-joylarini pishiq g'isht va marmarlardan, kambag'allar esa paxsa, guvaladan qurganlar. Kamba- g'allarning uylari pishiq, mustahkam bo'lmay tez-tez ta'mirlashni talab qilgan. Bunday uylar merosga qoldirilganda odatda buzilib o'rniga yangisi qurilgan.