Sana: Fan: Jahon tarixi Sinfi: 10 Mavzu

III.Yangi mavzu bayoni: Ikkinchi jahon urushidan so‘ng Lotin Amerikasi mamlakatlari iqti- sodiy islohotlar o‘tkazishi uchun qulay sharoit vujudga keldi: ular ancha katta valuta zaxirasiga ega bo‘ldi, jahon savdosida ulushi osh- di. Bu hol Lotin Amerikasi mamlakatlarida ommabop, lekin avtoritar rejimlarning shakllanishi uchun qulay muhit yaratdi.
Bu 1979-yili Nikaraguada inqilobga, Salvador va Gvatemalada isyonchilik haraka- tining kuchayishiga olib keldi. Janubiy Amerika davlatlari — Ekvador, Peru, Boliviya, Argentina, Braziliya va Urugvayda harbiy rejimlar fuqarolik hukumatlari bilan almashtirildi.
XX asrda Lotin Amerikasi mamlakatlari uchun umumiy bo‘l- gan modernizatsiyalashning uchta — inqilobiy, neokonservativ va is- lohotchilik variantlari yaqqol ko‘zga tashlanadi. Bu variantlarni uchta mamlakat misolida ko‘rib chiqamiz.
Kuba: modernizatsiyalashning inqilobiy varianti. 1950-yillar oxi- rida Karib dengizidagi kichikina orol—Kubada yuz bergan voqealar butun dunyoning e’tiborini o‘ziga jalb qildi. Kuba jamiyatni moder- nizatsiya qilishning inqilobiy yo‘lini tanladi.
1959-yil 1-yanvar kuni Fidel Kastro boshchiligida qo‘zg‘olonchilar Kuba poytaxti Gavana shahriga kirib kelishdi, inqilob g‘alaba qozondi. F. Kastro hukumati faqat keskin si- fat o‘zgarishi Kubani qoloqlikdan olib chiqadi, jamiyatni taraqqiyotning zamonaviy darajasiga ko‘taradi, deb o‘ylab, keskin ijtimoiy-iqtisodiy siyo- satni amalga oshirdi.
Kuba dastlabki davrda jamiyat hayotining deyarli barcha jab- halarini modernizatsiya qilishda katta muvaffaqiyatlarga erishdi. Sof agrar mamlakat bo‘lgan Kubani agrar-industrial mamlakatga aylanti- rish kursi tanlandi.
Ammo 1980-yillardan jamiyatni modernizatsiya qilishning Kuba va- riantida ma’lum kamchiliklar ko‘zga tashlana boshladi. Iqtisodiy o‘sish sur’atlari, aholining yashash darajasi pasaydi. SSSRning parchalanishi Kuba uchun juda katta zarba bo‘ldi. 1990-yillarda ko‘pchilik F. Kastro rejimining qulashini bashorat qilgan edi. Ammo bu rejim saqlanib qoldi.
Chili: modernizatsiyaning neokonservativ varianti. Ikkinchi ja- hon urushidan keyingi o‘tgan vaqt davomida Lotin Amerikasi mam- lakatlari jamiyatni modernizatsiya qilishning optimal variantini izla- dilar. 1960-yillari Chilida hukumat mamlakatni modernizatsiyalashga harakat qildi. Bunda u ilgari ilg‘or mamlakatlarda sinovdan o‘tgan islohotchilik tizimlariga tayandi. Ammo boshlangan islohotlar bor- gan sari jamiyatdagi bo‘linishni kuchaytirdi, mamlakat hayotining ijtimoiy-siyosiy sohalarida keskinlikni yuzaga keltirdi.