Sana: 12,13,14,15 sentyabr 2011yil

III. Yangi mavzuning bayoni

Jarima yoki jazo turi o‘z navbatida quyidagilardan iborat:Intizomiy – O‘zbekiston Respublikasi Mehnat Kodeksining 181-moddasiga binoan quyidagi turlardan iboratdir:hayfsan; jarima solish; mehnat shartnomasini bekor qilish. Intizomiy jazolar ishga qabul qilish huquqiga ega bo‘lgan shaxslar (organlar) tomonidan qo‘llaniladi.Fuqaroviy — fuqarolik huquqbuzarligi uchun aybdor shaxsning to‘liq moddiy va ma’naviy javob berishidir.Ma’muriy jazolar quyidagilar:jarima; haqini to‘lash sharti bilan buyumni olib qo‘yish; buyumni musodara qilish; maxsus huquqdan (transport vositasini boshqarish huquqidan, ov qilish huquqidan) mahrum qilish; ma’muriy qamoq: 3 sutkadan 15 sutkagacha, ayrim hollarda 30 sutkagacha. Jinoiy — Jinoyat Kodeksining 43- moddasiga binoan, quyidagilar: jarima; muayyan huquqdan mahrum qilish; axloq tuzatish ishlari; xizmat bo‘yicha cheklash; qamoq; intizomiy qismga jo‘natish; ozodlikdan mahrum qilish. 2005 yilning 1-avgustida O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “O‘zbekiston Respublikasida o‘lim jazosini bekor qilish to‘g‘risidagi farmoniga ko‘ra 2008-yilning 1-yanvaridan boshlab O‘zbekiston Respublikasida o‘lim jazosi bekor qilinib, uning o‘rniga umrbod yoki uzoq muddatga ozodlikdan mahrum etish jazosini joriy etish belgilandi. Jamiyat hayotini idora etishda ma’lum bir huquqiy usullarning mavjudligi shu jamiyatdagi madaniy-ma’naviy ahvol, ijtimoiy adolat darajasidan dalolat beradi. Shu ma’noda tarixiy-madaniy taraqqiyotimiz uchun an’anaviy bo‘lmish qonunchilikning tuzukchilik shakli o‘sha qadim zamonlardanoq ijtimoiy hayotda o‘z o‘rnini topgan. Xitoy tarixchilarining ma’lumotlariga ko‘ra xoqonlik alohida muhofazada turadigan “Turkiy tuzuk”lar (qonunlar majmuasi) asosida tartibga solingan va har bir qilingan qonunbuzarliklar, jinoyatlar uchun jazolar belgilangan. Tuzukchilik — qonunchilik amaliy hayotga bog‘liq holda shakllanib borgan. Masalan jinoyatchi biron kimsaning ko‘ziga ziyon yetkazgan taqdirda, belgilangan javobgarlikka ko‘ra ayblanuvchi jabrlanganga o‘z qizini, qizi bo‘lmasa ayolining mol-mulkini berishi shart qilib qo‘yilgan. Xullas, jamiyat va davlatni qonunlar asosida boshqarish hamda mamlakat aholisining qonunlarga so‘zsiz amal qilish an’anasi o‘z davriga xos ravishda davom etgan hamda takomillashib borgan.Mahkumlarga asosiy jazolardan tashqari quyidagi qo‘shimcha jazo ham beriladi:harbiy yoki maxsus unvonlardan mahrum qilish; huquqni tiklash javobgarligi - nohaq buzilgan huquqlarni tiklash, bajarilmagan majburiyatlarni majburlab bajarishdan iborat.Bunda huquqbuzarlik sodir etgan shaxs davlat organlarini aralashtirmasdan, o‘z tashabbusi bilan, buzilgan huquqlarini o‘zi tiklashi mumkin. Lekin, shunda ham unga nisbatan qo‘shimcha jazo choralari ko‘rilishi mumkin. IV darsni mustahkamlash

Sharhlang!

Qonunlar davr taqozosi, zamona so‘rovi tufayli yuzaga keladi, ehtiyoj va zarurat zamirida yaraladi. Ehtiyoj va zarurat esa sharoit yetilsagina hosil bo‘ladi. Ana shu sharoit (zamirida) jinoyatga yarasha jazo tayinlash amaliyoti ham takomillashib borishi tabiiydir.

Ijodiy faoliyat

“Huquqbuzarlik tushunchasi” mavzusi oxirida berilgan “Ijodiy faoliyat” rukni ostida tuzgan hikoyangizdagi huquqbuzarliklar uchun siz tuzgan shartli davlatingiz qonunchiligiga asoslanib jazo choralari belgilang .

Bunda huquqbuzarlik uchun jazo muqarrarligi tamoyili bilan bir qatorda “bag‘rikenglik” tamoyilini ham yoddan chiqarmang!

  V. Baholash: Faol qatnashgan o’quvchilar baholanadi.

 VI. Uyga vazifa berish. O`tilgan mavzuni o`qib kelish, mavzuga oid savollarga javob topish`