Sana : 13. 10. 2018 yil Sinf: 7” ” Fan: Algebra

ochiq dars ishlanmasi.

Pitnak shahar 2-son UO’T maktabi matematika fani o’qituvchisi Matchanov Temurning

Sana : 13.10.2018 yil Sinf: 7”__” Fan: Algebra

Mavzu:

Kvadrat va uning xossalari.

Darsning maqsadi:

Ta’limiy

o’quvchilarga

kvadratlar ayirmasi

formulasini o’rgatish;

Tarbiyaviy

O’quvchilarga formulalar

orqali misollar yechishni

o’rgatish bilan tezkorlikni,

tartiblilikni, vaqtdan

unumli foydalanishni o’rgatish;

Rivojlantiruvchi:

Misollar yechish

orqali o’quvchilarda

matematik fikrlashni o’stirish;

Yangi

bilim

berish.

Dars tipi

Dars jihozi:

A-3 formatda formulalar,

jumboqli savollar,

krossvordlar, kartategiyalar.

1. Tashkiliy qism: Salomlashish, davomatni aniqlash, sinf holatini kuzatish, o’quvchilarning darsga tayyorgarligini ta’minlash.

• 1. Tashkiliy qism: Salomlashish, davomatni aniqlash, sinf holatini kuzatish, o’quvchilarning darsga tayyorgarligini ta’minlash.
• 2.O’tilgan mavzuni takrorlash.
• 1-savol: (5x2)=?
• Javob: 25x2
• 2-savol: 36x4 birhad qanday birhadning kvagrati?
• Javob: 6x2
• 3-savol (2x+3y)2 nimaga teng?
• Javob: 4x2+12xy+9y2
• 4-savol: (4x-5)2 formulani yozing.
• Javob: 16x2-40x+25
• 5-savol: (a+b)3 nimaga teng?
• Javob: a3+3a2b+3ab2+b3
• 6-savol: (a-b)3 formulani yozing.
• Javob: a3-3a2b+3ab2-b3

Darsning borishi

O’tilgan mavzuni takrorlash uchun quyidagi test o’tkaziladi.

• 1. (4+2b)2=16+18b+x x=?
• A) 2b2 I) 4b4 O) 4b2 L) 2b4
• 2. (9-3b)2=x-54b+9b2 x=?
• A) 18 I) 81 O) 9 L) 27
• 3. 2(x-1,5)=23
• A) 5 I) 20 O) 10 L) 13
• 4. (36x4) qaysi birhadni kvadrati?
• A) 6x2 I) 6x O) 36x L) 9x2
• Javob: 1) O 2) I 3) L 4) A

II.

Yangi mavzu bayoni

• Yangi mavzu bayoni
• a2-b2=(a-b)(a-b)
• Ikki son kvadratlarining ayirmasi.
• Ikki son ayirmasi bilan yig’indisining ko’paytmasiga teng.
• 1-misol: 52-x2=(5-x)(5+x);
• 2-misol: 49-4x2= 72-(2x)2=(7-2x)(7+2x);
• 3-misol: (-6-x)(6-x)=-(6+x)(6-x)=-(36-x2)=-36+x2=x2-36;
• 4-misol: (2x-3y)(2x+3y)=(2x2)-(3y2)=4x2-9y2;
• 5-misol: 100-c2=(10-c)(10+c);
• 6-misol: (a+b)2-(a-c)2=(a+b-a+c)(a+b+a-c)=(b+c(2a+b-c).

III.

Mavzuni mustahkamlash uchun quyidagi A-3 formatda yozilgan misollar berildi:

• Mavzuni mustahkamlash uchun quyidagi A-3 formatda yozilgan misollar berildi:
• 36-x2=(6-x)(6+x);
• 81-y4=(9-y2)(9+y2)
• (7y-c)(7y+c)=49y2-c2
• (10+2y)(10-2y)=100-4y2
• 386-misol.
• 1) (c-3)(c+3)=c2-9
• 3) (10-y)(10+y)=100-y2
• 5) (-a-b)(a-b)=-(a-b)=-(a+b)(a-b)=-(a2-b2)=b2-a2

Mustahkamlash.

• Mustahkamlash.
• 387-misol.

IV.

1) 82-4x2=82-(2x)2=(8-2x)(8+2x)

3) 25-t2=(5-t)(5+t)

5) 9-0,01x2=(3-0,1x)(3+0,1x).

Shundan so’ng quyidagi ko’rinishdagi qonuniyatni aniqlovchi a-3 formatda misol berildi:

• Shundan so’ng quyidagi ko’rinishdagi qonuniyatni aniqlovchi a-3 formatda misol berildi:
• 152=225 252=625 352=1225 452=2025 552=3025 652= 4225…
• Bundagi qonuniyat 5 raqam bilan tugaganligi oxirgi ikki raqami 25 bo’ladi, oldingi raqamlar Masalan, 225 dagi 2, 1*2 ko’paytirishdan hosil bo’ladi

2 o’quvchiga tezkor savollar berildi;

• 2 o’quvchiga tezkor savollar berildi;
• 4 o’quvchiga tarqatmalar berildi va
• O’quvchilar baholandi.
• Baholash: o’quvchilar “4’ va “5” baholar bilan baholandi.
• Uyga vazifa: 386-387 misollarning juft nomerlari.

VI.

V.

O’zbekiston Respublikasi

Xalq ta’limi vazirligi



Navoiy shahar

8 –umumiy o’rta ta’lim maktabi matematika fani o’qituvchisi

Ostonova Zebinisoning

7-“I” sinfida geometriya fanidan













2011-2012 o’quv yili

tadbir ishlanmasi.

Mavzu:

Sana : 11.02.2012 yil Sinf: 7”I” Fan: Geometriya

Geometriyani o'rganamiz.

Darsning maqsadi:

Ta’limiy

o’quvchilarga

geometriya fanini

chuqurroq o’rgatish;

Tarbiyaviy

O’quvchilarga formulalar

orqali misollar yechishni

o’rgatish bilan tezkorlikni,

tartiblilikni, vaqtdan

unumli foydalanishni o’rgatish;

Rivojlantiruvchi:

Tezkor savollar, krossvordlar,

Misollar yechish

orqali o’quvchilarda

matematik fikrlashni o’stirish;

Bellashuv

Dars usuli

Dars jihozi:

slaydlar,

tezkor savollar,

krossvordlar, kartategiyalar.

1-o’quvchi: Salom yangi asr, salom yangi kun

Ey nurli kelajak, zamin-u zamon

Zarhal so’zlar bilan yozilajakdir

Oltin sahifangda o’zbek degan nom.

2-o’quvchi:

1-o’quvchi: Assalomu alaykum muhtaram ustozlar,

aziz mehmonlar, bilimdon o’quvchilar.

2-o’quvchi: Mana bugun 7”I” sinf ikki jamoa o’quvchilari

o’rtasida geometriya fanidan bellashuv.

1-o’quvchi: Kechamizga xush kelibsiz azizlar.

2-o’quvchi: Yoshlarni hech kimga bermayman degan

Yurtboshimiz so’zlari qalblarida bugun

Sizni asragaymiz yomon ko’zlardan

Jonimizni tikarmiz beshak siz uchun.

1-o’quvchi: Elimga olloh nazari tushgan

Sulaymon taxtidan balanddir taxtim

Shu bois dovrug’i olamga tutgan

Yurtning farzandiman porloqdir baxtim.

Darsning borishi

1-o’quvchi: Kechamizda eng zo’r jamoani aniqlab qolmay, eng bilimdon,

eng chaqqon o’quvchilarni ham aniqlab olamiz.

2-o’quvchi: Endi esa shartlar bilan tanishamiz.1-shart-”Jamoalar kirishi”.

1-o’quvchi: 2-shart-”Uyga vazifa tariqasida berilgan geometrik shakllar

tanlovi”.

2-o’quvchi: 3-shart-”Kartochkali savollarga yozma javob beramiz”.

1-o’quvchi: 4-shart- “Tezkor savollar”.

2-o’quvchi: 5-shart- “Krossvord yechish”.

1-o’quvchi: Navbat 1-shartni bajarish uchun jamoalarga .

1-jamoa - “Planimetriya” nomi bilan chiqadi.

2-jamoa - “Fales izdoshlari” nomi bilan chiqadi.

Jamoa a’zolari musiqa ohangida kirib keladilar, jamoa sardori.

-Tekislikda bir to’g’ri chiziqda yotmaydigan uchta nuqta belgilaylik.Ularni

kesmalar orqali tutashtirsak.

Jamoa a’zolari:

-Uchburchak.

Jamoa sardori:

-hosil bo’ladi.

Jamoa a’zolari uchburchak hosil qiladilar.

-Barcha uchburchaklari to’g’ri bo’lgan parallelogramm to’g’ri to’rtburchak

deyiladi,- deydi jamoa sardori.

Jamoa a’zolari to’g’ri to’rtburchak hosil qiladilar.

-Va, geometriyaning poydevorlaridan biri to’g’ri chiziqdir.

O’quvchilar to’g’ri chiziq shaklida saflanishadi.

Jamoa sardori:

-Jamoamiz nomi.

Jamoa a’zolari:

-Planimetriya, deya oldindan tayyorlangan harflardan ushbu so’zni hosil qilishadi.

Jamoa sardori:

-Jamoamiz shiori.

-Olg’a intilish,- deya jamoa a’zolari bu so’zni ham hosil qilishadi.

Endi o’quvchilar geometriya haqida qisqacha ma’lumot berishadi:

Alisher: Geometriyaga oid dastlabki tushunchalar bundan 4-5 ming yil muqaddam qadimgi Misrda paydo bo’lgan.

Muhammad: Geometriya yunoncha so’z bo’lib geo “yer”, metriya “o’lchash” degan ma’noni anglatadi.

Charosxon: Geometriya geometrik shakllar va ularning xossalarini o’rganadigan fan.

fMadina: Geometriya fani ikkiga bo’linadi. Bular -planimetriya va stereometriya .

Gulbahor: Planimetriya tekislikdagi shakllarning xossalarini o’rganuvchi fan.

Shaxzod: Stereometriya fazodagi jismlar va ularning xossasini o’rganadigan fan.

Amirxon: Geometriyaga ajdodlarimiz ham salmoqli hissalarini qo’shganlar.

Karima: Bu ajdodlarimizdan biri Al-Farg’oniyga “nilni jilovlagan farg’onalik alloma” geya ta’rif beriladi. Chunki

ajdodimiz “Nilometriya” ya’ni Nil o’lchovchi asbob yaratgan.

Gulnoza: Al-Farg’oniy o’zining “Usturlob yasash haqida haqida risola” asarida asronomiyaning muhim teoremasi – planimetriyaning

nafis isbotini bergan.

Ma’rifat: Geometriyaning poydevori- nuqta, to’g’ri chiziq, tekislikdir.

Muso: Aksioma- isbot talab qilinmaydigan jumla.

Endi o’quvchilar planimetriya haqida qisqacha ma’lumot beradilar.

Alisher: Biz planimetriya bo’limida quyidagilarni o’rgandik.

Muhammad: Kesma deb to’g’ri chiziqning ikki nuqtasi va ular orasidagi nuqtalar to’plamiga aytiladi.

“Planimetriya” jamoasi tanishuvi.

• Fales miloddan avvalgi (640-548) yillarda Gretsiyaning Milet shahrida dunyoga kelgan.
• U Misrga sayohat qilgan va u yerda ko`plab fanlar bilan tanishgan.
• Falesni ko`prok geometriya qiziqtirgan.
• Teng yonli uchburchakning ostidagi burchaklar teng.
• Fales astranomiya faniga hissa qo`shgan.
• Fales Ioniya maktabining asoschisi.
• Fales geometriya faniga tegishli ko`plab kashfiyotlar qilgan.
• Diametr aylanani teng ikki qisimga ajratadi.
• Burchakning bir tomonidan kesuvchi to`ri chiziqlar uning bir tomonidan teng kesmalar ajratsa 2-tomonidan ham teng kesma ajratadi.
• U geometriyani birinchi teoremasini isbotlagan.
• Fales o`z davrining buyuk olimi bo`lgan.
• Fales astranomiyaga katta hissa qo`shgan.
• Fales Misirga sayohat qilgan. Misirliklar unga qiyin masala berishgan. Masala shunday: Biz mana shu ulkan piramidaning

balandligini qanday bilishimiz mumkin.

Fales buni javobini topdi. Bir tayoqcha olib kelib yerga qoqdi va shunday dedi: Qachonki

manashu ulkan piramidaning balandligi soyasining uzunligiga teng bo`lsa, manashu ulkan riramidaning balandligi soysining uzunligi

soya orqali biz uning balandligini o`lchaymiz.

1-o’quvchi: Hay’at a’zolari 1-shartni baholaganlariga qadar 2-shartni boshlaymiz. 2-shart “Kim ko’p shakl nomini biladi”

Masalalar uchburchak, to’rtburchak, kvadrat, shar, silindr…, to’xtab qolgan o’quvchi yutqazgan hisoblanadi.

“Fales izdoshlari” jamoasi tanishuvi.

Fales izdoshlari jamoasiga tezkor savollar:

1. Uchburchak ichki burchaklarining yig’indisi necha gradus? (1800 ).

• 1 duym necha sm ga teng?(2,54).
• Qo’shni burchaklar yig’indisi necha gradusga teng?(1800 ).
• Uchburchak burchaklaridan biri 900 bo’lsa qolganini toping.(450 ,450 ).
• Nilni jilovlagan farg’onalik alloma kim? (Al-Farg’oniy).
• 2007 – yil fevral oyida Pitter Lu qaysi naqshni ko’rib hayratlanadi?(Pindrous).
• Uchburchakning burchaklaridan biri 800 , ikkinchisi 200 bo’lsa, uchinchisini toping.(800 ).
• Teorema nima? (isbot talab qilinadigan jumla).
• Aksioma nima? (Isbot talab qilinmaydigan jumla).
• Geomatriya nechaga bo’linadi?(2 ga: planimetriya va stereometriya).

Planimetriya jamoasiga tezkor savollar:

• Aylananing ¼ qismi? ( 900).
• Aylananing asosiy elementlari? (Vatar, diametr, radius).
• Qo’shni burchaklardan biri 650 , qolganlari?(1150)
• Aylananing 1/30 qismi? (120).
• Uchburchakning ichki burchaklari yig’indisi necha ? (1800).
• Uchburchak burchaklari 650 , 1200 , 100 ,bunday uchburchak bormi? (Yo’q).
• Uchburchakning asosiy elementlari nima? ( mediana, bissektrisa, balandlik).
• Qo’shni burchaklaridan biri 780 , qolgani ? (1020).
• Balandlik nima?
• Mediana nima?

Krossvord Savollari .

• Geometriyaning qaysi bo’limi tekislikdagi geometrik shakllarning xossalarini
• o’rganadi?(Planimetriya).
• Qanaqa bo’lim fazodagi figuralarning xossalarini o’rganadi/(Stereometriya).
• To’g’ri chiziqning ikki nuqtasi va ular orasida yotgan nuqtalaridan iborat

qismiga nima deb ataladi/(Kesma).

4. Isbot talab qilinadigan jumla.( Teorema).

5. Har qanday kesma noldan farqli tayin uzunlikka ega bo’lib u qanday son bilan

ifodalanadi?(Musbat).

6. Burchakning nimasi deb uning uchidan chiqib, burchakni teng ikki burchakka

ajraluvchi nurga aytiladi?(Bissektrisasi).

7. To’g’ri chiziqning ixtiyoriy nuqtasidan unga yagona qanday to’g’ri chiziq

o’tkazish mumkin/9 Perpendikular).

8. O’z-o’zini kesmaydigan qanday siniq chiziq ko’pburchak deb ataladi? ( Yopiq).

9. Teng yonli uchburchakning qaysi burchaklari teng?( Asosidagi).

10. Tayin nuqtadan tang uzoqlikda yotgan nuqtalardan iborat shakl nima deb

ataladi? (Aylana)

Krossvord yeching .

G

O

E

M

E

I

R

T

A

Y

1

2

5

3

4

8

9

6

10

7

X:Y:Z=5:6:7

5x+6x+7x=1800

18x=1800

X=100

5*100=500

6*100=600

7*100=700

Javob: 500, 600, 700

x:y:z=500:600:700

2x+350=1800

• 2x+350=1800
• 2x=1450
• X=72,50
• J: 72,50, 72,50, 350

350

Shaklda nechta uchburchak, nechta kvadrat bor?

• Shaklda nechta uchburchak, nechta kvadrat bor?
• Uchburchak 16 ta
• Kvadrat 5 ta

AOB=500, BOC=800 bo’lsa, AOB va BOC burchaklarining bissektrissalari orasidagi burchakni toping. 500+800+x=1800 x=500 bissektrissasi 500=250 800=400 250+400+x=900 x=250 A B O C

E’tiboringiz uchun rahmat!