Ita liya Birinchi jahon urushida uncha katta talafot ko‘rmadi. Aksincha u Avstriya-Vengriya yerlarining bir qismini egallab, o‘z hududini ancha kengayti rib oldi. Ammo shunga qaramasdan, urushd an so‘ng mamlakat ichki ziddiyatlar girdobida qoldi. Bu ziddiyatlarn ing asosini ko‘p sonli ishsizlar va iqtisodiy inqiroz tashkil qildi. O‘ta dolzarb islohotlarni amalga oshirish uchun hukumat yetarli kuchga ega emasdi. Fashistlarning hokimiyatga kelishi. Umumiy inqiroz sharoitida Benito Musso lini boshchiligida 1919-yilning mart oyida tuzilgan fashistlar partiyasi faoll ashib ketdi. 1921-yili fashistlar harakati bir qadar rasmiy tus olib, davlatn ing siyosiy qudratini mustahkaml ashga qaratilgan mil latchilik tash vi qo tini olib bordi. Ular ni mamlakatdagi jiddiy kuchl ar qo‘llab-quvvatl adi, aholin ing ham katta qismi xayrixohlik bildirdi. Fashistlar 1921-yilgi parlament saylovl arida 36 ta o‘ringa ega bo‘ldi. 1922-yil oktabrda fashistik guruhl arning mashhur Rimga yurishi dan so‘ng qirol Viktor Emma nuil III Mussol inini hukumat boshlig‘i etib tayinladi.
Fashistlar siyosati. Fashistlar hokimiy atda turgan dastlabki yillarda mamlakatda barqarorlashuv va iqtisodiy o‘sishni ta’minl adi. Mussolini dastlab mavjud siyosiy part iyal ar va kasaba uyushmalarini taqiq l a madi. Parlament faoliyat yuritd i, partiyal arning gazetalari ham chiqib turdi. Iqtisodiyotga to‘g‘ridan to‘g‘ri va har tomonla ma aralashish yo‘li bilan Italiya fashistik davlati mamla kat rivojlanishi su r’at la ri ni keskin oshirishga erishdi. 1938-yili Muss olini irqiy qonunlar chiqardi, 1939-yil boshida esa Deputatlar palatasini tarqatib yuborib, uning o‘rniga Katta fashistik kengash tuzdi.
Italyan fashizmi maxsus totalitar diktatura sifatida totalitar va avtoritarlik belgilariga ega edi.
ldi.
Ispaniya fashizmi. Italiya fashistlaridan namuna olgan o‘ng partiyalar 1933-yili ispan falangasini tashkil qildi. Shu davrdan boshlab bu fal an-ga vujudga kelgan ispan fashizmining asosi bo‘ldi. 1934-yi li fashist lar ning bir necha vakillari hukumat tarkibiga kirdilar. Shunday sharoitda so‘l kuchlar Xalq frontini tuzdi. Ular 1936-yili korteslarga (parl a ment) o‘tkaz ilgan saylovlarda g‘olib chiqdi. Mamlakat prezidenti va hukumat boshlig‘i shu front vakillaridan saylandi. Mamlakatda barcha siyosiy mahbuslar ozod qi lindi, ilgari erishilgan barcha demokratik va ijtimoiy yutuqlar tikl andi. Ammo o‘ng falanga xavfi bartaraf etilmadi. Ular davlat to‘ntarishiga tayyorlanib, bunda asosiy rolni armiya va gener allar o‘ynadi.1936-yil 18-iyul kuni falangachilar hamma joyda harbiy to‘ntarishni boshlab yubordi. Ularga qarshi Xalq fronti jangga ko‘tarildi. Shu tariqa Ispa niya da fuqarolar urushi boshlanib ketdi.