Sana “ ” 201 yil Mavzu: Eng qadimgi odam rivojining ilk bosqichlari Darsning maqsadi



Download 35 Kb.
Sana18.01.2022
Hajmi35 Kb.
#388777
Bog'liq
6-sinf-tarix


Sana “____________________________201____ -yil

Mavzu: Eng qadimgi odam rivojining ilk bosqichlari

Darsning maqsadi:

Ta’limiy: O’quvchilarga eng qadimgi odamlarning rivojlanishi haqida ma’luymotlar, bilimlar berish.

Tarbiyaviy:Insoniyat bosib o’tgan taraqqiyot yo’li haqida tushunchalar hosil qilinadi.

Rivojlantiruvchi: Guruhda ishlash malakasini rivojlantirish.

Dars turi:Aralash, jamoa, guruhli

Darsning tashkiliy qismi: Salomlashish, davomadni aniqlash, darsga tayyorgarlik ko’rish, tozalikni tekshirish.

Yangi darsning bayoni.

Eng qadimgi odamlar. Yer yuzidagi dastlabki odamlar qaddi-qomatini tik tutib yuradigan, mehnat qurollarini yasash va ular ishlatishni biladigan kishilar bo`lib, ana shu xususiyatlari insonlarga hayvonot dunyosidan farqlanib turishga imkon bergan. O`ta oddiy tosh mehnat qurollari yasashni biladigan eng qadimgi odam suyaklari qoldiqlarini olimlar Janubiy Afrikadan - avstralopitek, Sharqiy Afrikadagi Zinj vodiysidan, Olduvay darasidan - zinjantrop, Yava orolidan (Indoneziya) - pitekantrop, Xitoy hududidan - sinantrop va Farg`ona vodiysidagi Selungur manzilgohidan, Germaniyadan - neandertal va Fransiyadagi Kromanyon g`oridan - hozirgi qiyofadagi odam - kromanyon topib tekshirilgan. Yer yuzida iqlim iliq bo`lgan kezlarda odamlar manzilgohlari kichkina daryolar yoki soylar yaqinidagi tepaliklarda joylashgan edi. Ilk paleolitning so`nggi davrlarida Buyuk muzlash boshlandi, bu hol odamlarni yangicha turmush sharoitiga moslashishga undadi. Germaniyadagi Neandertal vodiysidan topilgan mashaqqatli sinovlarni boshdan kechirgan qadimgi odamlarni olimlar neandertal deb ataganlar. Qadimgi odamlarning mashg`ulotlari. Qadimgi odam manzilgohlari Afrika, Osiyo va Yevropaning ko`pgina mamlakatlaridan topilgani ma'lum. O'rta Osiyoda toshdan yasalgan qadimiy mehnat qurollari Farg`ona vodiysidagi Selungur manzilgohidan va Toshkent vohasidagi Ko`lbuloq manzilgohidan ham topilgan. Bunday qo`pol tosh qurollarining uchi bir tomonga qaratib o`tkirlangan edi. Arxeologiya fanida bu tosh qurollar chopperlar deb nomlangan. Mehnat qurollari odamlarga yegulik topish uchun kerak bo`lgan. Dastavval mehnat qurollari ancha oddiy edi. Uchi o`tkirlangan tosh va tayoq bilan qurollangan odam hayvonlarni ovlagan, uchi o`tkir tayoq yordamida o`simliklarning iste'molga yaroqli ildizlari va ildizmevalarini kovlab olgan. Tabiat insonga nimani in'om etsa, odam shuni olgan, topgan yeguligi bilan qanoatlangan, shuning uchun ham kishilarning eng qadimiy mashg`uloti bo`lgan termachilih va ovchilik o`zlashtiruvchi xo`jalik deb ataladi. Teshiktosh g`ori qadimgi tosh asri madaniyatining jahonga mashhur bir yodgorligidir. Teshiktosh g`oridan 1938-yilda 3000 mingdan ziyod tosh qurollari va ularning parchalari, arxar, kiyik, yovvoyi ot, qoplon, quyon, mayda kemiruvchilar, shuningdek, qushlarning suyaklari topilgan. Teshiktosh g`oridan qazib olingan, tosh asriga mansub 8-9 yashar bolaning suyaklari qoldiqlari eng mashhur topilmadir. Arxeologlar bunday neandertal odam suyak qoldiqlariga kamdan kam hollarda duch keladilar. Bola jasadi qoidali qilib qabriga ko`milgan. Jasad atrofiga arxar shoxlari qadab chiqilgan. Murdaning dafn etilishi dastlabki diniy e'tiqodlar bilan bog`liq. Diniy e`tiqodlarning vujudga kelishi. Mehnat faoliyati, tevarak olam haqida to`plangan bilimlar asta-sekin insonning fikrlash qobiliyati va tafakkurini o`zgartirib bordi. Odamlar o`zlariga tushunarsiz bo`lgan hodisalar haqida o`ylay boshladi: kun bilan tun, yil fasllari almashishi, vulqonlar otilishi, yer qimirlashi va boshqa tabiat hodisalari odam fikrini o`ziga tortgan. Ana shu hodisalarni tushuntirib berish qo`lidan kelmagan inson momaqaldiroq, yashin, shamol, yomg`ir kabi tabiat kuchlariga sig`ina boshladi. Bora-bora eng qadimgi odamlarda inson vafot etganidan keyin yashashni davom ettiradigan o`zga bir olamga ketadi degan aqidaga ishonch paydo bo`ldi. Odamni o`rab turgan muhitda jonlar va ruhlarning mavjudligiga e'tiqod fanda animizm nomini olgan. Yil fasllari almashinuvi, momaqaldiroq, bo`ronni qadimgi odamlar ruh mujassamlashgan tabiat kuchlari harakati deb tushuntirganlar. Animizm - insonni o`rab turgan muhitda jonlar va ruhlarning mavjudligiga ishonish. Eng qadimgi odamlar u yoki bu buyumlar omad keltirishiga yoxud balo-qazoni bartaraf etishiga ham e'tiqod qilganlar. Bu e'tiqod fetishizm nomini olgan. So`nggi paleolitga oid bo`lgan qoya rasmlarining topilishi eng qadimgi odamlarda diniy e'tiqodlar bo`lgani to`g`risidagi isbotlardan biridir. Qoyatosh rasmlaridan eng qadimiylari Ispaniyadagi Altamir va Boshqirdistondagi Kapovaya g`orlaridan topilgan. Odamlar rasmlar bo`lajak ovda o`zlariga yordam beradi deya ishonishgan. Rasmlar qarshisida hayvonlar harakatlariga taqlid qilib raqsga tushishgan, ov manzaralarini tasavvurga keltirishgan, nayza uloqtirishni mashq qilishgan. Diniy e'tiqodlar kurtaklari va marhumlar ko`milgan eng qadimgi qabrlar o`rta paleolit davrida vujudga kelgan. Qoyatosh rasmlaridan eng qadimiylari Ispaniyadagi Altamir, Fransiyadagi Lasko, Boshqirdistondagi Kapovaya g`orlaridan topilgan. Qadimgi qoyatosh rasmlari qimmatli tarixiy hujjatlardir. Ular inson nimalar haqida o`ylagani, tevarak dunyoni qay yo`sinda tasavvur etgani, qaysi hayvonlarni ovlagani, qanday mehnat qurollari va qurol-yarog`dan foydalanganini bilib olish va tushunishga yordam beradi. Odamning o`zini qurshab turgan tevarak dunyoni tushunishga intilishi eng qadimgi tasviriy san'at rivojlanishi uchun asos bo`lib xizmat qildi.

Rag’batlantirish Dasrga faol qatnashgan o’quvchilarga baholar qo’yish.

Uyga vazifa: Mavzuni o’qib, kanspekt qilib, tayyorlanib kelish.


Mazkur xujjatni to’liq holda olish uchun

+998941911545, +998973257014 telefon raqamlariga

qo’ng’iroq qiling yoki telegram orqali bog’laning

va unga ega bo’ling!

Xujjatni e-mailingiz yoki telegram orqali olishingiz mumkin.

P.S. Sizning to’lovingiz

www.entt.uz loyihasi rivoji uchun sarflanadi.

Narxi: 12000 so’m.



O`quv – tarbiyaviy ishlar bo`yicha direktor o`rinbosarining imzosi: ___________
Download 35 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish