Самиси ўқув услубий

Тўлиқ бўлмаган кузатиш ҳам статистикада кенг қўлланилади. Мазкур 
кузатиш орқали ўрганилаётган ҳодиса ёки жараённинг бир қисми кузатилади, 
аммо мазкур ҳолат бўйича умумий хулоса чиқариш учун асос бўлади. Бунга 
мисол қилиб оила бюджетининг таркиби, бозорларда айрим маҳсулотларнинг 
ўртача баҳоси, ернинг категориялари бўйича ҳосилдорлиги, сигирларнинг 
маҳсулдорлиги кабиларни келтириш мумкин.

---

 
Маркетинг тадқиқотларида статистик кузатишнинг таснифи ва турлари 
Тавсифий белгилар 
Статистик кузатиш-нинг 
турлари 
Турларининг алоҳида 
хиллари 
Кузатиладиган бирликни 
қамраб олиш даражаси 
бўйича 
Ялпи (тўлиқ) кузатиш 
-
Қисман кузатиш 
Танлаб кузатиш 
Асосий қисмини кузатиш 
Анекта ёрдамида кузатиш 
Монографик кузатиш 
Далилларни вақти бўйича 
жамлаш нуқтаи назаридан. 
Жорий 
- 
Вақти-вақти билан 
- 
Бир марталик 
- 
Тўлиқ бўлмаган кузатиш юқорида таъкидланганидек, бир қанча 
турларга бўлинади. Улар таркибида кенг қўлланиладиган танлаб кузатишдир. 
Танлаб кузатиш дейтҳилганда, катта бирликдан тасоддифан танлаб олинган 
ва ушбу бирлик ҳақида тўлиқ хулоса чиқаришга асос бўладиган далиллар 
тушунилади. Албатта бунда айрим хатоликлар бўлиши мумкин. Бу 
хатоликлар даражасини аниқлаш усуллари статистикада ишлаб чиқилган ва 
кенг қўлланилиб келинмоқда. 
Асосий қисмини кузатиш усули ҳам статистикада кенг қўлланилади. 
Аммо ушбу усулнинг танлаб кузатишга нисбатан ўзига хос хусусиятларга 
эга. Буларга: 
- объект ўрганиш учун тасоддифан танлаб олинмайди, балки кўп 
жиҳатларни ўйлаб олинади; 
- ўрганишга олинган объект тўлиқ ўрганилади; 
- шу қсм объект бўйича умумий хулоса қилинади. 
Масалан, шаҳар аҳолиси билан қишлоқ аҳолиси даромадлари 
таркибини олайлик. Бундай хулосани чиқариш учун Ўзбекистондаги барча 
шаҳар ёки қишлоқ аҳолисининг даромадлари таркиби ўрганилмайди. Балки 
юзта шаҳарда йирик ўнтаси ажратиб олинади ва шу ўнтасидаги аҳвол тўлиқ 
ўрганилиб, бутун шаҳарлардаги аҳвол хусусида хулоса қилинади. Мос 
равишда, қишлоқ аҳолисининг аҳволи тўғрисида ҳам худди шундай усулни 
қўллаш мумкинлигини айтиш мумкин.