КИРИШ
Бозор муносабатларининг равнақ топишида, эркин рақобат ва
аҳолининг турмуш фаровонлигини таъминлашда маркетинг фаолияти муҳим
аҳамият касб этади. Корхона ва ташкилотлар
заминида маркетинг
фаолиятини
ташкил
этиш,
авваламбор,
маркетинг
соҳасидаги
изланишларнинг моҳиятига, мазмунига ва йўналишига асосланади.
Маркетинг тадқиқотларининг ялпи маркетинг фаолиятини ташкил этишда,
уни бошқаришда, режалаштиришда ва назорат қилишда муҳим аҳамиятга эга
булиши – замонавий маркетинг назариясининг асосий хусусиятларидан бири
сифатида намоён бўлмоқда.
Маркетинг тадқиқотлариниг юқори даражада ташкил этилиши,
уларнинг кўлами, таҳлилий ва қайта ишлаш жараёнларида фойдаланиладиган
услублар йиғиндиси, бевосита корхона ва ташкилотнинг маркетинг
стратегиясини белгилашда,
амалга оширишда, дастлабки босқич, «таянч
нуқта» ҳисобланади. Истеъмол бозори тобора янги товарлар ва хизматлар
билан бойиб бораётган бугунги шароитида янги имкониятларни аниқлаш ва
улардан оқилона фойдаланишда маркетинг тадқиқотларининг аҳамияти кун
сайин ортиб бормоқда.
Бозордаги мавқени сақлаб туриш, рақобатчиларга нисбатан доимий
устиворликка эга бўлиш гарови сифатидаги маркетинг тадқиқоти яхлит
тизим сифатида шаклланади. Кўпгина йирик ва хозирги кунда ўта нуфузли ва
машхур компаниялар изчил ва давомий маркетинг тадқиқотларининг
натижалари ўз муваффакиятларининг гарови деб эътироф этмоқдалар.
Ўзбекистонда иқтисодий ислоҳотларни чуқурлаштириш жараёнининг
асосий шартлари ишлаб чиқарилаётган маҳсулотлар рақобатбардошлигини
таъминлаш, ишлаб чиқарувчи ва харидорлар ўртасидаги муносабатларни
самарали шакл ва услубларда ташкил этишдан иборат. Бу
хусусда Биринчи
Президентимиз И.Каримов бундай фикрни олға сурган эдилар: «Ишлаб
чиқарувчиларнинг хам, истеъмолчиларнинг рухиятини ўзгартириш лозим.
Биз ўзимизда ишлаб чиқарадиган, харид қиладиган нарсалар билан
фархланишимиз керак. Ишлаб чиқарилаётган маҳсулот ўз харидорини
топмаса, ўзимизда тайёрланаётган молларнинг сифати одамларга ёқмаса, бу
миллий шаънимизга доғ бўлиб тушади... Биз «Ўзбекситонда ишлаб
чиқарилган» тамға қўйилган маҳсулот дунёнинг хамма томонларида мамнуят
билан харид қилинадиган, ортиқча рекламага мухтож булмаган маҳсулотга
айланишига эришмоғимиз даркор».
Маркетинг тадқиқотларининг амалий заруратга айлана боришига яна
бир сабаб, бу мамлакатимизда барча мулкчилик
шаклларига асосланган
иқтисодиётнинг шаклланиши ва уни тобора жадал суръатлар билан
ривожланишидир. Истеъмол бозорида эркин рақобатни имкон борича кенг
шакллантириш ва савдода якка хокимликка чек куйиш борасида бир катор
амалий чора – тадбирлар белгиланди.
Шу боисдан, хар бир ташкилот, корхона,
муассаса олдида турган
асосий вазифалардан бири бу потенциал харидорини аниқлаш, уни
шакллантириш ва бозорда «усувчан уринга ва мавкега» эга булиш
ҳисобланади. Бу вазифани хал этишда мунтазам ва самарали маркетинг
тадқиқотларини ташкил этиш, уюштириш,
ташкилот ва корхоналарнинг
равнакини белгилашда ушбу тадқиқотлар натижаларига таяниш муҳим
аҳамиятга эга.
Иқтисодий жихатдан ривожланган илгор давлатларнинг йирик
фирмалари тажрибаси шуни кўрсатадики, маркетинг назарияси ва
амалиётининг равнаки бевосита маркетинг изланишлари ва тадқиқотлари
йўналишларига боғлиқ. АКШ, Германия, Япония, Франция, Англия каби
давлатларда юқори даражада шаклланган
ижтимоий - этик маркетинг
биринчи уринга харидор, жамият фаровонлигини, улар олдидаги ижтимоий
маъсулиятни куяди. Харидор ва колаверса ялпи жамият микёсида
манфаатлар муштараклигини таъминлаш,
замон талаблари асосида уни
такомиллаштириб бориш вазифасини фирманинг коммуникация сиёсати,
изланишлари хал этади.
Мазкур маъруза матнларининг асосий мақсади талабаларнинг
маркетинг тадқиқотларинг асосий услублари, йўналишлари, ушбу жараённи
ташкил этиш хусусиятлари билан таништириш ва муайян корхона ва
ташкилот микёсида фаолиятни амалга ошириш борасидаги куникма хосил
қилиш ҳисобланади. Ушбу мақсадга эришиш мақсадида маъруза матнларида
амалиётда кенг таркалган маркетинг тадқиқоти
услубларининг тафсилоти,
уларнинг ижобий ва салбий жихатлари, тадқиқотни ташкил этиш
хусусиятлари келтирилган.
