Самиғов Нигматджон Абдурахимович Хасанова Мухаббат Қодировна Зокиров Жамолиддин Сайфутдинович

 
3 - ИШ. ШАҒАЛ ТОШНИНГ ЗАРРАЧАЛАРИ ОРАСИДАГИ БЎШЛИҒИНИ 
АНИҚЛАШ 
Шағал тошининг орасидаги бўшлиқлар шағалнинг аввалдан хисоблаб чиқарилган 
зичлик кўрсаткичи бўйича аниқланади. Шағалнинг зичлиги (хажм бўйича % да) формула 
ѐрдамида 0,1% гача аниқликда хисоблаб чиқарилади: 
 
Шағал тошнинг хақиқий зичлиги-. . . г/см
3
. 
Шағалнинг тўкилган ўртача зичлиги- . . . . г/см
3
. 
Бўшлиқ (ҳажм бўйича)- . . . %. 
 
4- ИШ. ШАҒАЛ ТОШНИ НАМЛИГИНИ АНИҚЛАШ 
Асбоб ва ускуналар
: 
Қуритиш жавони, торози, куракча, вақт ўлчагич
Ишлаш тартиби
:
Шағалнинг намлик даражаси қуйидагича аниқланади: шағалнинг 
ўртача намунасидан тарозида икки марта ва хар гал камида 500 граммдан (1 граммгача 
аниқликда) тортиб олиниб, айрим-айрим холда ясси идишларга тўкилади-да, қуритиш 
жавонида, то вазни ўзгармайдиган бўлгунча 110±5°С хароратда қуритилади. Қуритиш 
жараѐнида шағални хар 30 минутда металл куракча ѐрдамида аралаштириб туриш 
тавсия этилади. 
Шағал қуригач, совитилади ва тарозида тортилади. Унинг намлик даражаси W 
(массаси бўйича % хисобида) формула ѐрдамида хисоблаб чиқарилади
№ 
Масса, г 
% 
идишни Идишни шағал билан қуритилгандан кейин идишни шағал билан 
1 
2 
5-ИШ. ШАҒАЛ ТАРКИБИДАГИ ЧАНГ АРАЛАШМАЛАРНИ АНИҚЛАШ 
Техникавий талаблар: 
Шағалдаги чангсимон зарралар, гил ва лойка зарралари зарарли 
аралашма хисобланади; улар шағал доналарини қоплаб олган бўлади, уларнинг цементтош 
билан тишлашувига халал беради, бундан ташқари бетон қоришмасининг сувга талабини 
оширади, бетоннинг мустахкамлигини ва совуққа бардошлилигини пасайтиради. 
Шағалдаги бундай аралашмаларнинг умумий миқдори қумни сувда ивитиш йўли билан 
аниқланади. Шағал ивитилганида мазкур аралашмалар (0,05 мм дан майдарок. зарралар) 
шағал зарраларидан кўра секинроқ чўкади, шу туфайли уларни шағалдан осонликча 
ажратиб олиш мумкин.