Самиғов Нигматджон Абдурахимович Хасанова Мухаббат Қодировна Зокиров Жамолиддин Сайфутдинович

ЎҚУВ УСЛУБИЙ МАТЕРИАЛ 
 
ЁҒОЧ 
Вазифа: 
Қурилишда ишлатиладиган ѐқоч материалларнинг физик-механик хоссаларини 
аниқлаш ва ташқи туқсонларини ўрганиш. 
Умумий тушунчалар: 
Ёғоч жинслари асосан икки группага бўлинади: баргли ва игна 
баргли ѐғоч жинслар. Баргли ѐғоч жинслар дурадгорлик буюмлари, фанера, паркет, 
мебель ва шу кабилар учун ишлатилади. Уларнинг пишиқ ва кўриниши чиройли, қаттиқ 
хилларига дуб, шумтол, заранг, оқ акация ва нок киради.
1-НЧИ ИШ. ЁҒОЧНИНГ НАМЛИГИНИ АНИҚЛАШ 
Таъриф: 
Ёғочнинг ҳар бир хоссасини аниқлашда унинг табиий намлиги олдиндан 
аниқланган бўлиши керак. Ёғочнинг намлиги деб, унинг табиий ҳолатдаги массаси билан 
турғун вазнгача куритилган массаси орасидаги фарққа (% да) айтилади. Буни аниқлашда 
синаш учун тайѐрланган рейкадан томонлари 20 x 20 x 20 мм ли намуна арраланади. Бу 
ѐғоч намуна мутлақо нуқсонсиз (куз, дарзсиз) ва чиримаган бўлиши керак. 
Асбоб ва ускуналар:
қуритиш шкафи, дастарра, чизғич,
 
шиша стакан, аналитик 
тарози, тарози тошлари, ѐғоч намунаси. 
Ишлаш тартиби:
Табиий нам рейкадан арралаб тайѐрланган бешта намунанинг ҳар 
бирини алоҳида-алоҳида қилиб аналитик тарозида 0,001 г аниқликкача тортилади (m
1
) ва 
уларни бешта шиша стаканчага солиб, температураси 100—105° С ли қуритиш шкафида 
турғун вазнгача қуритилади. Агар синалаѐтган ѐғоч намуна юмшоқ жинслар 
группасидан (қарағай, арча, терак ва ҳоказо) бўлса 6 соат, қаттиқ жинслардан бўлса 
(эман, қора қайин, шумтол, тилороч ва ҳоказо) 10 соат қуритилади. Шунда ҳам намуналар 
турғун вазнга эга бўлмаса, уларни яна 2 соат қуритиб, кейин тортилади. Намунанинг 
кейинги массаси олдинги массасига тенг бўлса ѐки 0,002 г фарқ қилса, қуритиш 
тўхтатилади. Стаканчаларда қуритилган намуналар усти маҳкам қилиб ѐпилган ҳолда 
кальций хлор ѐки сульфат кислотаси солинган эксикаторга солинади. Намуналар 
эксикаторнинг юқори панжараси устига қуйилган ҳолда хона температурасигача (+20° С) 
совитилади ва намуналарни яна тортиб, қуритилган ҳолатдаги массаси (m
2
) топилади. 
Ёғоч намунанинг намлиги (W) қуйидаги