Самиғов Нигматджон Абдурахимович Хасанова Мухаббат Қодировна Зокиров Жамолиддин Сайфутдинович

Металлни оловдан ҳимоялаш 
Металл буюм ва конструкциялар олов ва юқори ҳарорат таъсирида физик-механик, 
деформатив хусусиятларни ўзгартиради. Бунинг натижасида нохуш оқибатлар келиб 
чиқиши мумкин. 
Металларни оловдан асрашнинг оддий усулларига уларни ѐнмайдиган, иссиқлик 
изоляцияловчи хусусиятга эга бўлган оловбардош керамик ғишт ва блоклар, динас ва 
хромли ғиштлар, гипс плиталари, термозит қоришмалари ва бошқалар билан ҳимоялаш 
киради. 
Металл конструкцияларнинг оловбардошлигини ошириш учун асбестоцемент, 
асбест-перлит, асбест-вермикулит ва ш.к. ноорганик материаллар асосидаги 
композицияларни пневматик усулда пуркалади. 
Металл конструкцияларни оловдан вақтинчалик ҳимоялашнинг истиқболли 
усулларига уларни антипиренлар киритилган махсус полимер композициялар билан 
қоплашдир. Улар олов таъсирида дархол коксланиб кўпикли қаварувчи қоришма ҳосил 
қилади ва қоплама вақтинча металл конструкцияларни юқори ҳароратдан 
деформацияланишига тўсқинлик қилади. 

---

198 
Оловдан ҳимояланишнинг истиқболли усуллардан бири металларни 20-30 мм 
қалинликда фосфат ва унинг тузлари билан қоплашдир. Бундай қоплама юқори ҳароратда 
(10000С) чидамли монолит масса ҳосил қилиб, металл конструкцияни вақтинчалик олов 
таъсиридан сақлайди. 
Такрорлаш саволлари 
1. Металлар қандай классификацияланади? 
2. Чўян олиш технологиясини айтиб беринг. 
3. Пўлат ишлаб чиқариш технологияси нимадан иборат? 
4. Чўян ва пўлатнинг таркиби, тузилиши ва таркибини айтиб беринг. 
5. Легирловчи элементлар чўян ва пўлат ҳоссаларига қандай таъсир кўрсатади? 
6. Чўян ва пўлат асосидаги қурилиш материаллари ва конструкцияларини айтиб 
беринг. 
7. Рангли металлар классификацияси қандай? 
8.Рангли металлар асосида қандай қурилиш буюм ва конструкциялари тайѐрланади? 
9. Металларни коррозиядан сақлаш усулларини айтиб беринг. 
10. Металларни оловдан сақлаш усуллари қандай? 

---

199