Самиғов Нигматджон Абдурахимович Хасанова Мухаббат Қодировна Зокиров Жамолиддин Сайфутдинович

Пўлат буюмлар 
Пўлат буюмлар тайѐрлаш технологияси 
Прокатлаш. Прокатлаш усулида профилланган пўлат буюмлар тайѐрланади. Бу 
усулда пўлат қуйма прокат станининг айланадиган жўвалари орасидан ўтказилиши 
натижасида муайян профил шаклга киради.
Болғалаш. Бу усулда чўғланган пўлат загатовкага болға зарблари билан ишлов 
берилиб керакли шаклга келтирилади. Болғалаш усулида болт,анкер, скоба ва ш.к. пўлат 
буюмлар тайѐрланади.
Штамплаш. Штамплаш жуда аниқ ўлчамдаги пўлат буюмлар тайѐрлаш усули 
бўлиб, болғалаш усулининг бир тури ҳисобланади. Бу усулда пўлат загатовка болға 
зарблари остида чўзилиб, штамп шаклига киради.
Пресслаш. Пресслаш усулида пўлат матрицадаги маҳсус тешик орқали сиқиб 
чиқарилиб шакл берилади. Бу усулда қуйма ва прокатланган загатовкалар дастлабки 
материал вазифасини ўтайди. Пресслаш усулида турли кесимли профиллар, фасон 
профиллар тайѐрланади. 
Совуқ ҳолда профиллаш. Бу усулда лист ѐки юмалоқ ҳолдаги пўлатни прокат 
станларида шакли ўзгартирилади. Пўлат листлардан кўндалангига турли шаклдаги 
эгилган профиллар ясалади. Махсус яссиловчи станоклар ѐрдамида юмалоқ стерженлар 
совуқ ҳолда профиллаб мустаҳкам пўлат арматуралар тайѐрланади. 
Пўлат буюмлар турлари 
Пўлатдан тенг ѐнли ва тенг ѐнли бўлмаган бурчаклар токчаларининг кенглиги 20-
250 мм ўлчамларда, швеллер баландлиги 50-400 мм ва токчаларининг кенглиги 32-115 мм 
ўлчамларда ишлаб чиқарилади.
Профилланган пўлат бино ва иншоот каркаслари, фермалари, томбоп тўсинлар, 
кўприк қурилмалари, симѐғочлар ва бошқа буюм ва конструкциялар тайѐрлашда 
ишлатилади. 
Прокатлаш усулида пўлат листлар қуйидаги ўлчамларда ишлаб чиқарилади. 
Темирбетон конструкциялар учун пўлат арматуралар 
Темирбетон конструкциялар тайѐрлашда стерженли, симли текис ва даврий 
кўндаланг кесимли, арқонсимон ўралган арматуралар ишлатилади. Арматуралар кам 
углеродли ва кам легирланган пўлатлардан тоблаш усулида мустаҳкамлиги оширилган, 
иссиқ ѐки совуқ ҳолда чўзилган бўлиши мумкин. Темирбетон конструкцияда А-IV-A-VI; 
Aт-IVC(K)-Aт-VIC(K) типидаги стерженли; В-II, Вр-II типидаги симли ва К-7, К-9 
типидаги ўрилган арматуралар ишлатилади. Одатда А-I, A-II, A-III, Вр-I арматуралар 
аввалдан тарангланмаган ҳолда, ўрилган ва юқори мустаҳкамликдаги стерженли 
арматуралар аввалдан тарангланган ҳолда темирбетон конструкцияларда ишлатилади.