Oldingi blok bilan chambarchas bog‘liq bo‘lgan
kanallar bloki.
Ushbu bo‘limda kompaniyaning asosiy mijozlari
bilan
sheriklikni
saqlashning
o‘ziga xos texnologiyalari
tasvirlangan. Ushbu blok uchun asosiy savollar:
1. Mijozlar bilan munosabatlar qaysi kanallar orqali amalga
oshiriladi?
2. Hozir mijozlar bilan qanday aloqa o‘rnatilmoqda?
3. Ushbu kanallar bir-biri bilan qay darajada bog‘liq?
4. Kanallarning qaysi biri eng yaxshi ishlaydi?
5. Kanallarning qaysi biri eng arzon?
6. Mijozlar bilan aloqa kanallari ularning biznesiga qanday
singdirilgan?
Ushbu sohaning asosiy xususiyatlari mijozlar bilan aloqa
kanallarining quyidagi xususiyatlaridan iborat:
1) xabardorlik (xaridorlarning mahsulot yoki xizmat
to‘g‘risida xabardorligi qanday oshadi);
2) baholash (xaridorlarga tovarlar yoki xizmatlarning
sifatini baholash uchun qanday imkoniyat beriladi);
3) xarid qilish (mijoz mahsulot yoki xizmatni aynan qanday
qilib sotib oladi);
4) yetkazib berish (qiymat mijozlarga qanday yetkazib
beriladi);
5) sotishdan keyingi xizmat (sotuvdan keyin mijozlar bilan
munosabatlar qanday o‘rnatiladi).
94
Alohida ta’kidlash joizki, nafaqat xaridorlar bilan o‘zaro
aloqa kanallarini, balki sotib olishdan oldin va keyin ham xizmat
ko‘rsatish vaqtini aniqlash kerak.
Masalan, Bankning o‘z mijozlariga munosabatini tubdan
yaxshilashning asosiy shartlaridan biri bu xizmatlar sifati ustidan
total nazoratni joriy qilishdir. Buning uchun mijozlar bilan aloqa
qilishning maxsus kanalini - xizmat ko‘rsatish sifatini baholash
uchun maxsus moslamalarni joriy etish zarur edi.
Osterwalder modelining huquqini yoki boshqacha qilib
aytganda daromad qismini to‘ldirish, “daromad oqimlari” deb
nomlangan blokdir. Ushbu blokda siz quyidagi savollarga javob
berishingiz kerak:
1. Iste’molchilar aslida nimani to‘lashga tayyor?
2. Ular hozirda nimani to‘lashmoqda?
3. Hozir ular qanday qilib to‘laydi?
4. Ular qanday qilib to‘lashni afzal ko‘rishadi?
5. Daromad oqimlari kompaniya faoliyati uchun qanchalik
muhim?
Daromad keltiradigan asosiy imkoniyatlar:
1) aktivlarni sotish;
2) ijara;
3) obuna;
4) lizing;
5) vositachilik komissiyasi;
6) reklama;
7) belgilangan narxlar (turli usullar);
8) dinamik narxlar (turli usullar).
Asosiy nuqta - bu daromad olishning o‘ziga xos
mexanizmi. Naqd va naqd pulsiz ham bo‘lishi mumkin.
Kompaniyaning mijozlari bilan munosabatlarni o‘rnatishda buni
e’tiborga olish muhimdir. Masalan, Flickr o‘zining biznes modelini
o‘zgartirishi va xaridorlarga fotosuratlarni bepul saqlash joylari
bilan mashhur. Ammo pul oqimlari fotosuratlarga kirishning
qo‘shimcha xizmatlaridan kelib chiqadi.
95
Kelajakda Osterwalder modelining chap (sarflanadigan)
qismini to‘ldirishni boshlash kerak. Birinchi blok asosiy resurslar
blokidir. Ushbu blok kompaniyaning ishlashi uchun zarur bo‘lgan
manbalar to‘g‘risida ma’lumotlarni o‘z ichiga oladi. Blokning
asosiy savollari quyidagicha:
1. Kompaniyaning qiymat taklifi qanday asosiy resurslarni
talab qiladi?
2. Muvaffaqiyatli tarqatish uchun qanday resurslar kerak?
3. Mijozlar bilan munosabatlarni saqlash uchun qanday
manbalar kerak?
4. Daromad olish uchun qanday resurslar kerak?
Ushbu sohaning asosiy xususiyatlari va manba turlari:
1) moddiy resurslar;
2) nomoddiy aktivlar;
3) kadrlar bo‘limi;
4) moliyaviy manbalar.
Ushbu sohaning muhim xarakteristikasi - bu inson
resurslariga bo‘lgan ehtiyoj. Faqat sonni emas, balki asosiy
xodimlarning xususiyatlarini ham tushunish muhimdir. Masalan,
500 Startups Business Accelerator (Silikon vodiysidan) direktori
Deyv Makkerning so‘zlariga ko‘ra, har qanday startapning asosiy
afzalligi biznes g‘oyasi emas, balki inson resurslari asosiy
ahamiyatga ega bo‘lgan jamoadir.
Osterwalder modelining xarajatlar qismining navbatdagi
bloki “Asosiy faoliyat” (asosiy faoliyat) blokidir. Ushbu blok
kompaniyaning asosiy biznes jarayonini tavsiflaydi. Ushbu blokni
to‘ldirganda quyidagi savollarga javob berish kerak:
1. Kompaniyaning qiymat taklifi qanday asosiy faoliyatni
talab qiladi?
2. Tarqatish kanallarini qurish uchun zarur bo‘lgan qanday
asosiy tadbirlar mavjud?
3. Mijozlar munosabatlari talab qiladigan asosiy faoliyat
turlari qanday nomlanadi?
4. Mijozlardan daromad olish uchun zarur bo‘lgan qanday
asosiy harakatlar talab qilinadi?
96
Faoliyatning asosiy toifalari:
1) ishlab chiqarish faoliyati;
2) muammoni hal qilish faoliyati;
3) mijozlar jamoasini shakllantirishga qaratilgan tadbirlar.
Biznes jarayonlari ishlab chiqarish jarayonlari bilan
chegaralanib qolmasligini tushunish muhimdir. Marketing va
xaridorlar bilan munosabatlarni o‘rnatishning boshqa usullariga
ham e’tibor qaratish lozim. Masalan, Zappos poyabzal
kompaniyasi xaridorlarga g‘amxo‘rlik qilishi bilan mashhur.
Kompaniyaning ko‘plab sa’y-harakatlari aynan mijozlar jamoasini
shakllantirishga
qaratilgan
bo‘lib, ular o‘zlari mahsulot
evangelistlari(xushxabarchi) bo‘lishadi.
Osterwalder modelining oldingi bloklari “Asosiy sheriklar”
blokidir. Ushbu blok kompaniya faoliyatini amalga oshirish
mumkin bo‘lgan hamkorlik tufayli ushbu sheriklarni tavsiflaydi.
Blokning asosiy muammolari quyidagilardan iborat:
1. Kompaniyaning asosiy sheriklari kimlar?
2. Kompaniyaning asosiy yetkazib beruvchilari kimlar?
3. Kompaniya sheriklardan qanday asosiy manbalarni
oladi?
4. Kompaniya sheriklari tomonidan olib boriladigan asosiy
faoliyat turlari qanday?
Hamkorlarni
rag‘batlantirishning
asosiy
usullari
quyidagilar:
1)
hamkorlikni
optimallashtirish
va
xarajatlarni
kamaytirish;
2) hamkorlik xavfini kamaytirish;
3) aniq manbalarni sotib olish.
Hamkor munosabatlarining asosiy qismi nafaqat resurslarni
sotib olishdir. Bunday aloqalar uzoq muddatli hamkorlik uchun
asos bo‘ladigan yaxshi tuzilgan biznes jarayonlarini talab qiladi.
Masalan, McDonalds biznesining asosini kompaniyaning reklama
aloqalarida faol ta’kidlangan mahalliy yetkazib beruvchilar bilan
aloqalar
o‘rnatish tashkil etadi. Shu tarzda sheriklar
kompaniyaning asosiy biznesini rivojlantirishga yordam beradi.
97
Osterwalder modelining xarajatlar qismining so‘nggi bloki
“Xarajatlar tarkibi” blokidir. Ushbu blok kompaniya faoliyatini
amalga oshirish uchun zarur bo‘lgan xarajatlarni tavsiflaydi.
Blokning asosiy muammolari quyidagilardan iborat:
1. Kompaniya biznesidagi eng muhim xarajatlar qanday?
2. Qaysi resurslar juda qimmat?
3. Qaysi faoliyat turlari juda qimmatga tushadi?
Xarajatlarning asosiy xususiyatlari quyidagilardan iborat:
1) doimiy xarajatlar;
2) o‘zgaruvchan xarajatlar;
3) miqyosni tejash imkoniyati.
Shuningdek,
biznes
xarajatlarni
tejash
va
ularni
optimallashtirish yoki mijozlar uchun taklif qiymatini oshirish
orqali yashayotganligini aniqlash kerak. Masalan, Hamkorbanki
bozor ulushining ulkan o‘sish sur’ati bilan ajralib turadi.
Muvaffaqiyatning asosiy omillaridan biri bu umumiy xarajatlarni
tejashdir. Masalan, kompaniyada boshqa banklardan farqli o‘laroq,
mijozlarning ofislar tarmog‘i mavjud emas.
Do'stlaringiz bilan baham: |