Samarqand iqtisodiyot va servis

hamkorlik
tashkiloti (YUNIDO). U 
1966 yilda tashkil etilgan. YUNIDO rivojlanayotgan mamlakatlarni 
sanoatlashtiradi va ularning bu taraqqiyot yo‘liga milliy va xalqaro resurslarni 
safarbar etadi. 
Milliy 
hamkorlik
tashkiloti taraqqiyot dasturi (PROON) rivojlanayotgan 
mamlakatlarning asosiy iqtisodiy sektoriga texnik va investitsiya yordami 

---

189 
ko‘rsatadi. PROON 1965 yilda tashkil etildi. U ixtiyoriy badallar va faqat 
hukumatning
aralashuvi va iltimosiga ko‘ra tushadigan mablag‘lar bilan 
moliyalashtiriladi. 
BMTning savdo-sotiq va 
qishloq
xo‘jaligi tashkiloti (FAO). U 
hukumat
tashkilotlari o‘rtasidagi 
qishloq
xo‘jaligi borasidagi mehnat masalalari bilan 
ta’minlashda yagona va jamoa mehnati munosabatini muvofiqlashtirish. 
Rivojlanayotgan mamlakatlarda savdo-sotik, 
qishloq
xo‘jaligi mahsulotlari 
taraqqiyotiga ko‘maklashish, mutaxassislar tayyorlash va talab-takliflarni ishlash 
FAOning asosiy faoliyatlaridan sanaladi. 
BMTning Yevropa iqtisodiy komissiyasi (YEIK) 1947 yilda tashkil etilgan. 
Uning faoliyati urushdan keyingi Yevropaning iqtisodiy yuksalishiga 
ko‘maklashishdan iborat. 
Afrika, Lotin Amerikasi va Karib 
havzasi
(EKA, EKLAK) uchun iqtisodiy 
komissiya, Osiyo va Tinch okeani (ESKATO) uchun va Parij klubi (1956) uchun 
iqtisodiy va ijtimoiy komissiya va boshqalar. 
Xalqaro valyuta-kredit va moliya tashkilotlari o‘rtasida Xalqaro
hisob
banki (XHB) alohida o‘rin egallaydi. 
XHB ikkita funksiyani bajaradi: 

markaziy banklar o‘rtasida 
hamkorlik
o‘rnatishga ko‘maklashish va 
xalqaro valyuta operatsiyalarini amalga oshirishda 
qulay
shart-
sharoitlarni yaratish; 

Xalqaro
hisob
ishlarida ishonchli shaxs yoki anketalar rolini bajarish; 
XHB aksiyadorlik jamiyati shaklida tashkil etilgan. 
2.§. Xalqaro valyuta-kredit va moliya tashkilotlarining
O‘zbekiston Respublikasi iqtisodiyotidagi roli 
Bugungi kunda O‘zbekiston 
Halqaro
valyuta fondi XVF, 1992 yil 21 
sentyabr) va Xalqaro tiklanish va taraqqiyot banki (XTTB) a’zosi. Bu nufuzli 
moliya tashqilotlariga ochilgan yo‘l respublikamiz iqtisodiyoti taraqqiyoti va bu 
boradagi islohatlarni jadallashtirish uchun katta imkoniyat yaratdi. Bu 
hamkorlik
O‘zbekiston uchun valyuta va moliya sohasida yangi tajribalarni o‘zlashtirish 
imkonini 
ham
berdi. 
O‘zbekistonda XVF faoliyati respublika Markaziy banki va 
hukumatning
texnik va konsultativ xizmatlarini yuqori darajaga ko‘tarishga 
qaratilgan
. XVF 
mamlakatlar bank tizimlari taraqqiyotiga statistik ma’lumotlarni yengillashtirish, 
bank faoliyati nazoratlarini takomillashtirish, moliya tizimida kadrlarni o‘qitish, 
me’yoriy-
huquqiy
aktlar ishlanmasini tayyorlash kabi yumushlarda ko‘maklashadi. 
O‘zbekiston uchun MBRR va xalqaro tiklanish uyushmasi (MAR) bilan 
hamkorlik
katta ahamiyat kasb etadi.
Jahon banki (JB). O‘zbekiston Respublikasi 1992 yil sentyabr oyida Jahon 
bankiga to‘la 
huquqli
a’zo bo‘lib kirdi. Bugun O‘zbekistonda Jahon bankining 
moliyaviy institut guruhlari 
hamda
xorij investitsiyalari kafolati bo‘yicha ko‘p 

---

190 
yoklama agentlik va xalqaro moliya korporatsiyasi (XMK) o‘z faoliyatlarini olib 
borishmoqda. 
Jahon bankining 
hamkorlik
strategiyasi 
quyidagi
yo‘nalishlarda belgilab 
berilgan: 

valyuta va savdo tartibini erkinlashtirish sohasida istiqbollarni amalga 
oshirish uchun tahlilni, siyosiy va institutsion negizlarni tayyorlashga 
ko‘maklashish; 

xususiy sarmoyalar uchun yanada maqbul investitsion muhitni 
yaratishga ko‘maklashish; 

munitsipal infratuzilma taraqqiyoti va kommunal xizmat tizimining 
ishini takomillashtirish; 

mamlakatning kengaytirilgan drenaj va irrigatsiya infratuzilmasi 
saqlanishiga ko‘maklashish va uning samaradorligini yaxshilash. 
Islom taraqqiyot banki (ITB). O‘zbekiston Respublikasi 2003 yil 27 
avgustda ITB ga a’zo bo‘lib kirish to‘g‘risida 
qaror
qabul
qildi
. 
Xalqaro moliyaviy korporatsiya (XMM). 1993 yil oktyabr oyidan boshlab 
O‘zbekiston Respublikasi Xalqaro moliyaviy korporatsiyaga (XMK) a’zo bo‘lib 
kirdi. XMK ning O‘zbekistondagi faoliyati 
quyidagi
yo‘nalishlarga 
qaratilgan
: 

kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni moliyalashtirish; 

sanoat, 
qishloq
xo‘jaligi va maishiy xizmatning barcha tarmoqlarini 
moliyalashtirish . 
Osiyo taraqqiyot banki (OTB). O‘zbekiston Respublikasi 1995 yil 29 
iyuldan boshlab OTB bilan 
hamkorlikni
yo‘lga 
qo‘ydi
. 
O‘zbekistonda OTB moliyalash strategiyasining asosiy yo‘nalishlari 
quyidagilardan
iborat: 

qishloq
xo‘jaligi sohasi; 

transport (temir yo‘l va avtomobil) sohasi; 

ta’lim sohasi; 

moliya va bank sohasi;

ijtimoiy soha; 

mikromoliyalash; 

energetika infratuzilmasi. 
O‘zbekiston BMTning va Yevropa xavfsizlik va