Samarqand iqtisodiyot va servis

hamkorligi
(YES-YEH) – G‘arbiy Yevropadagi uchta 
hududiy
integratsiyalashgan guruhlar: 1951 yil tashkil etilgan Yevropa po‘lat va ko‘mir 
ishlab chiqarish uyushmasi (YEOUS), 1957 yilda tashkil etilgan Yevropa iqtisodiy 
hamkorligi
, va 1958 yilda asos solingan Yevropa atom energiyasi 
hamkorligi
(Yevratom) dan iborat. 
Yevropada bu yo‘nalishlarda 
hamkorliklar
doirasida ko‘pgina ijobiy ishlar 
amalga oshirildi va 1986 yilda Yevropa Ittifoqini tuzish uchun yagona Yevropa 
dalolatnomasi 
qabul
qilindi
. 
Yevropa Ittifoqi (YES-YEI) – 1992 yildagi Maastrixt shartnomasidan keyin, 
1993 yildan Yevropa 
hamkorligi
bazasida tashkil etilgan integratsiyalashgan 
uyushma. Dastlab unga 12 mamlakat a’zo bo‘ldi, ular: Belgiya, Buyuk Britaniya, 
Germaniya, Gresiya, Daniya, Irlandiya, Ispaniya, Italiya, Lyuksemburg, 
Niderlandiya, Portugaliya va Fransiya. 1994 yilgi kelishuvdan so‘ng yana uchta – 
Avstriya, Finlyandiya va Shvesiya 
qo‘shildi
. Shu kecha-kunduzda Yevropa 
Ittifoqining doirasi 27 davlatga kengaydi. 
Hozirda
bu 
hududda
«Chegarasiz Yevropa» deya yagona Yevropa 
g‘oyasini
amalga oshirish davom etmokda. G‘arbiy Yevropa mamlakatlari o‘rtasida siyosiy, 
iqtisodiy va valyuta ittifoqi tuzilishida ijobiy o‘zgarishlar mavjud. 
BMT ning savdo va taraqqiyot bo‘yicha konferensiyasi (YUNKTAD) – 
BMT bosh Assambliyasi organi bo‘lib, u 1964 yilda tashkil etilgan. 
YUNKTAD ning asosiy vazifasi Xalqaro savdo taraqqiyotini ta’minlash. 

---

203 
Xalqaro rivojlanish assotsiatsiyasi (MAR-XRA) – BMTning ixtisoslashgan 
tashkiloti. U 1960 yilda Xalqaro tiklanish va taraqqiyot banki filiali sifatida tashkil 
etilgan. MAR barcha rivojlanayotgan mamlakatlarda bank faoliyati bo‘yicha 
imtiyoz va sharoitlar yaratilishini ta’minlash uchun xizmat 
qiladi
. 
Xalqaro tiklanish va taraqqiyot banki (MBRR-XTTB) – 
hukumatlararo
kredit-moliya tashkiloti bo‘lib, uning asosiy vazifalari a’zo mamlakatlar iqtisodiy 
rivojlanishini rag‘batlantirish, xalqaro savdoni rivojlantirishga yordam berish va 
to‘lov balanslarini 
qo‘llab
-
quvvatlashdan
iborat. 
MBRR Xalqaro rivojlanish asosotsiatsiyasi, xalqaro moliya korporatsiyasi 
va Investitsiyalarni kafolatlash xalqaro agentligi filiallariga ega. Uning bu filiallari 
jahon bankida yuqori nufuzli moliya muassasalari sanaladi. 
Xalqaro valyuta fondi (MVF-XVF) – BMT tarkibidagi moliya tashkiloti. U 
1944 yilda (Bretton – Vuds, AQSH) tashkil etildi. 1947 yildan esa o‘z faoliyatini 
boshladi. Fondning asosiy vazifalari – valyuta kurslarini tartibga solish, ularga 
rioya 
qilinishini
nazorat etish me’yorlarini belgilash, to‘lov balanslarini bekarorligi 
munosabati bilan valyuta 
qiyinchiliklari
yuzaga kelganida o‘z a’zolariga valyuta 
resurslaridan yordam berish. 
MVF ga 180 dan ortiq davlatlar a’zo, shular 
qatorida
Rossiya (1992) va 
MDH davlatlari. 
Birlashgan millatlar tashkiloti (OON-BMT) – 192 ta mamlakatlar a’zo 
bo‘lgan yirik xalqaro tashkilot. 
BMT 1945 yilda tashkil etilgan. Uning faoliyat maqsadi unga a’zo 
mamlakatlar tinchligi, iqtisodiy, ijtimoiy va siyosiy ahvolini yaxshilash. Ularning 
xalqaro iqtisodiy 
hamkorlik
sari undash, xalqaro iqtisodiy munosabatlar 
taraqqiyotini ta’minlashdan iborat. 
Neft mahsulotlari eksport