I. S. Tuxliyev «turizmasoslar i»

10.3. Shahrisabz, Termiz, Farg‘ona va boshqa shaharlarning asosiy tarixiy va arxitektura yodgorliklari
Shahrisabz

Bog‘lar va uzumzorlarga burkangan Shahrisabz shahri xunarmandchilik markazi bo‘lgan. Shahrisabzdagi dastlabki turar joylarga V-VI asrlarda asos solingan bo‘lsa, IX-X asrlarga kelib u yirik savdo va hunarmandchilik markaziga aylangan. Amir Temur tomonidan devor bilan o‘ralganidan so‘ng u madaniyat va ilm-fan shahriga aylangan.

Qarshi shahri Samarqand va Buxorodan Afg‘oniston va Hindistonga o‘tuvchi karvon yo‘llari asosida yuzaga kelgan. Qarshi bir necha arxitektura yodgorliklariga ega. Bular: Mirzo Ulug‘bek tomonidan qurilgan Ko‘kgumbaz masjidi (1463 y.), Jome’ masjidi, Minorali Qo‘rg‘oncha (XIX-XX asrlar), Xo‘ja Abdulaziz madrasasi (XX asr), Qilichboy madrasasi (1714 y.), Zaxok- Moron shaharchasi harobalari (eramizdan avvalgi I asr-eramizning V asri) va Qashqadaryo daryosi ustidan o‘tgan qadimiy ko‘prik kabilardir. Shaharda O‘lkashunoslik muzeyi bor.

Qashqadaryoning muhim arxeologik yodgorliklari-Temuriy sulolasiga tegishli Shamsiddin Mir Kulol maqbarasi, Ko‘kgumbaz masjidi, Gumbazi Zeydan maqbarasidir.

Hisor tog‘larning janubi-g‘arbida 1975 yilda Qizilsoy qo‘riqxonasi tashkil etilgan. Bu yerda silovsin, ayiq, qor barsi kabi noyob hayvonlarni uchratish mumkin. Shuningdek, Markaziy Osiyodagi eng yirik g‘orlardan biri – Amir Temur g‘ori ham shu atroflarda joylashgan.

Qashqadaryoda Xoja Ubaydulla, Jarroh Abduraxmon Ota, G‘ulom Naqshbandiylar ziyoratgoxlari, Sulton Mirhaydar maqbarasi kabi ziyoratgoxlari ham bor.

Shahrisabzning asosiy tarixiy va arxitektura yodgorliklari:

1. 
   Oqsaroy (1380 y.);
   
2. 
   Dorus - Saodat majmuasi (XIV asr);
   
3. 
   Xazrati Imom masjidi (XIV asr);
   
4. 
   Jahongir maqbarasi (XIV asr);
   
5. 
   Dor-ut-Tilovat arxitektura majmuasi;
   
6. 
   Ko‘kgumbaz masjidi (1435 y.);
   
7. 
   Gumbazi Saidon (XV asr);
   
8. 
   Shamsiddin Kulol maqbarasi (XV asr).