Samarqand iqtisodiyot va servis instituti «xalqaro turizm va turizm servisi» kafedrasi

3. Ijtimoiy  – iqtisodiy turistik resurslar. 
Turizm –iqtisodiyotning ko‘plab 
tarmoqlarini  o‘z  ichiga  olgan  bo‘lib,  qurilishdan  boshlab  transport  xizmatigacha 
bo‘lgan  faoliyatning  ixtisoslashgan  turi  hisoblanadi.  Undan  tashqari  turizm 
iqtisodiyotning  ko‘plab  tarmoqlari,  qishloq  xo‘jaligi  korxonalari,  transport 
vositalari,  ishlab  chiqaruvchi  zavodlar,  mebel  ishlab  chiqaruvchi  korxona  va 
boshqalar bilan o‘zaro aloqada rivojlanadi. 
Mehnat  resurslari.
 
Turistik  mahsulot  ishlab  chiqarish  jarayonida 
insonlarning  jismoniy  va  aqliy  mehnati  ishlatiladi.  Bunda  insonlarni  sog‘ligi  va 
jismoniy  kuchi,  ma’lumoti  hamda  malakasi  asosiy  o‘rinni  egallaydi.  Mehnat 
resurslarining  miqdori,  malakasi    iqtisodiy  omil  sifatida  katta  ahamiyatga  ega. 

---

63 
 
Hozirgi kunda  jahonda tashkil etilgan har  7   ishchi o‘rindan biri turistik  biznesga 
to‘g‘ri  keladi.  Yaqin  o‘n  yil  ichida  Yevropa  mamlakatlarida  va  boshqa  qator 
mamlakatlarda  ham  turizm  sohasi  yangi  ishchi  joylarni  tashkil  qilishning  yirik 
manbai bo‘lib qolmoqda.  
Turizm    jahon  xo‘jaligi  mehnat  resurslarini  ko‘p  talab  qiluvchi 
tarmoqlaridan  hisoblanadi.  Turizm  sohasidagi  band  ishchi  kuchining  o‘ziga  xos 
xususiyati  shundan  iboratki  70  foizi    malakasiz  hisoblanadi.  Ularning  yarmidan 
ortig‘i ayollarni tashkil qiladi. Undan tashqari turizm industriyasida yoshlar va chet 
el  ishchi  kuchidan  keng  foydalaniladi.  Yevropa  Ittifoqi  mamlakatlarida  har  bir 
uchinchi  16  yoshdan  21  yoshgacha  bo‘lgan  o‘smir  turizmning  xizmat  ko‘rsatish 
sohasida ishlaydi.  
Butunjahon  mehnat  tashkiloti  turizmda  bandlikni  uchta  asosiy  shakllarga 
bo‘ladi: 
1.
 
Mavsumiy  ish,  bunda  asosan  sayyohlik  mavsumida  turistlar  soni  bir 
necha barobarga oshib ketadi, shunda qo‘shimcha ishchi kuchiga talab oshadi. 
2.
 
To‘liqsiz ish kuni, bu asosan rivojlangan mamlakatlarning mehmonxona 
va restoran xo‘jaligidagi band ishchi kuchlari kiradi. 
3.
 
Turli  mamlakatlarda  to‘liqsiz  ish  kuni  bilan  ishlayotganlar  butun 
mehmonxona biznesida band ishchi kuchlarining 12 foizidan 52 foizigacha tashkil 
etadi. 
4.
 
Vaqtinchalik ish bilan  bandlik  (dam  olish  kunlari,  ko‘rgazmalar  tashkil 
etish)