Samarqand iqtisodiyot va servis instituti «xalqaro turizm va turizm servisi» kafedrasi

Umumiy ovqatlanish sohasi sub’ektlarining tasniflanishi
9
 
№ 
Tasnifiy belgilari 
Tasniflanishi 
1. 
Maqomiga ko‘ra 
-jismoniy shaxs maqomiga ega yakka tartibda     
faoliyat yurituvchi sub’ektlar; 
-huquqiy shaxs maqomiga ega sub’ektlar (korxona 
va tashkilotlar). 
2. 
Mulk shakliga ko‘ra 
-shaxsiy yoki xususiy mulkka asoslangan 
korxonalar; 
- jamoat mulkiga asoslangan korxonalar; 
- davlat mulkiga asoslangan korxonalar; 
- aralash mulkka asoslangan korxonalar; 
-xorijiy davlatlar va fuqarolar mulkiga asoslangan  
korxonalar. 
3. 
Joylashuviga ko‘ra 
- shaharlarda; 
- qishloqlarda; 
- mehmonxonalar qoshida; 
- mahalla markazlarida; 
- ta’lim muassasalari qoshida, vagonlarda; 
- dam olish va sog‘lomlashtirish oromgohlarida; 
- ishlab chiqarish korxonalarida; 
- turli xildagi klublarda; 
- bozorlar qoshida; 
- avtotrassa bo‘ylarida; 
- aeroportlarda; 
- portlarda; 
- kemalarda; 
- boshqa ruxsat etilgan joylarda. 
4. 
Xizmat shakliga ko‘ra 
- o‘z-o‘ziga xizmat ko‘rsatuvchi shved stoli 
usulida; 
- ofitsantlar xizmatidan foydalanuvchi; 
- aralash; 
- mahsulotlarni yetkazib beruvchi (uyga, dam olish 
                                                           
9
 Шарипов  Т.  С.  Умумий  овқатланиш  корхоналари  самарадорлигини  оширишнинг  ташкилий-иқтисодий 
механизмларини  такомиллаштириш  (Самарқанд  вилояти  мисолида)  и.ф.н.  илмий  даражасини  олиш  учун 
диссертация. - С.: СамИСИ, 2010. 
 

---

113 
 
joylariga, ish joylariga); 
- ko‘chma xizmatni amalga oshiruvchi. 
5. 
Xizmat darajasiga 
ko‘ra 
- lyuks; 
- oliy; 
- birinchi; 
- ikkinchi; 
- uchinchi daraja. 
6. 
Tashkiliy tuzilishiga 
ko‘ra 
- tizimli; 
- mustaqil. 
7. 
Ixtisoslashuviga ko‘ra 
- ixtisoslashmagan; 
- ixtisoslashgan (mahsulotlar assortimenti bo‘yicha, 
ma’lum millatlar taomlari bo‘yicha, milliy taomlar 
bo‘yicha, iste’molchilar guruhlari bo‘yicha, 
xizmatlar bo‘yicha). 
8. 
Faoliyat muddatiga 
ko‘ra 
-doimiy (yil davomida, butun sutka davomida); 
-mavsumiy (yilning ma’lum mavsumlarida, 
kunning aniq bir ovqatlanish davrida). 
9. 
Tashkiliy shakliga 
ko‘ra 
- restoran; 
- kafe; 
- bar; 
- oshxona; 
- choyxona; 
- bazmgoh – to‘yxona; 
- tamaddixona va boshqalar. 
10. 
Joylashuvi va 
harakatiga ko‘ra 
- statsionar (muqim bir joyda turuvchi); 
- harakatdagi (avtooshxona, vagon-restoran, kupe-
bufet, avto-bufet va boshqalar). 
  
 
Umumiy  ovqatlanish  korxonasi  -  ma’lum  turdagi  korxona  xizmatlarining 
o‘ziga  xos  belgilarining  mavjudligi,  mijozlarga  ko‘rsatilgan  xizmat  sifatining 
darajasi va sharoiti bilan ifodalanadi.  Umumiy  ovqatlanish korxonalarining beshta 
turi  mavjud:  restoran,  bar,  kafe,  oshxona,  tamaddixona  (yahna  ovqatlar). 
Korxonaning turini belgilashda quyidagilarga e’tibor beriladi: 

 
realizatsiya  qilinadigan  mahsulotlar  assortimenti,  ularni  tayyorlashdagi 
turli-tumanlik va murakkablik; 

 
texnik jihozlanish- moddiy baza, injener-texnik jihoz va uskunalar bilan 
ta’minlanishi, bino tizimi, arxitektura-rejalanishi va h.k.;  

---

114 
 

 
xizmat qilish usullari; 

 
xodimlarning malakalari; 

 
xizmat  ko‘rsatish  sifati,  binoning  ichki  bezagi,  ahloq-odob,  muomala, 
estetika va h.k. 
Restoran va barlarga korxona toifalari sifatida lyuks, oliy va birinchi toifali, 
degan nomlar beriladi. Kafe, oshxona, tamaddixonalar toifalarga bo‘linmaydi.