Samarqand iqtisodiyot va servis instituti «xalqaro turizm va turizm servisi» kafedrasi

O‘zbekistonga 2014- yilda safar maqsadlariga ko‘ra kiruvchi  
(xorijiy fuqorolar) va chiquvchi (O‘zbekistonlik)  fuqarolar  
sonining taqsimlanishi 
 
Ko‘rsatkichlar 
Kiruvchi fuqarolar 
Chiquvchi  fuqarolar 
Xizmat ko‘rsatilgan fuqarolar 
soni, jami 
1938035 
100% 
4225947
 
100% 
Shu jumladan safarlar maqsadlariga ko‘ra:
 
Tadbirkorlik  
(xizmat vazifasiga ko‘ra) 
108006
 
5,6 
256668
 
6.0 
O‘qish 
9682
 
0,5 
34244
 
0.8 
Ishlash 
34330
 
1,8 
1435024
 
34.1 
Turistik 
155957
 
8,0 
357877
 
8.5 
Qarindoshlarga tashrif  
bilan dam olish 
1475175
 
76,1 
2074386
 
49.0 
Davolanish 
85400
 
4,4 
29176
 
0,7 
DTJ (doimiy turar joyi) 
41744
 
2,2 
5077
 
0.1 
Tijorat 
27741 
1,4 
33495
 
0.8 
Manba: O‘zbekiston Respublikasi Davlat Bojxona qo‘mitasi ma’lumotlari asosida  
muallif tomonidan tayyorlangan. 
3.3-jadval 
Tashriflarning safar maqsadiga ko‘ra taqsimlanishi (2014-yil) 
 
Safarlar maqsadiga ko‘ra
 
Dunyoda 
Rossiyada 
O‘zbekistonda 
Turistik 
51% 
8,0% 
8,0% 
Tadbirkorlik (xizmat 
doirasida) va tijorat 
15% 
19,3% 
5,6% 
Qarindoshlarga tashrif 
 bilan dam olish 
27% 
70,7% 
76,1% 
Boshqa maqsadlarda 
7% 
2% 
10,3% 
Manba:O‘zbekiston Davlat statistika qo‘mitasi, russiatourism.ru va unwto.org 
saytlaridan olingan ma’lumotlar asosida muallif  tomonidan tayyorlangan. 
 

---

58 
 
4-mavzu.
 TURIZM SOHASINING RESURSLARI 
Reja: 
4.1. Turizm resurslari tushunchasi 
4.2. Turizm resurslarining guruhlanishi 
4.3. Turistik resurslar va turistik akvatoriya 
 
4.1.
 
Turizm resurslari tushunchasi 
 
Turizm  sohasining  resurslari
 
–  turizm  maqsadlarida  va  turizm  jarayonida 
insonning  ehtiyojini  qondirishga  qodir  tabiiy-iqlim,  ijtimoiy  –madaniy,  tarixiy, 
me’moriy,  ilmiy  va  xizmat  ko‘rsatishga  doir,  tomosha  qilinuvchi  ob’ektlar  yoki 
hodisalar to‘plamidan iborat.  
Turizm sohasining resurslari
 
har bir mamlakatning milliy boyligi bo‘lib, ular 
davlat  mulki  hisoblanadi.  Ammo  ulardan  bir  qismi  jahon  ahamiyatiga  molik 
ob’ektlar  va  yodgorliklar  hisoblanib  YUNESKO  ning  «Jahon  merosi»  ro‘yxatiga 
kiritilgan.  Bunday  ro‘yxat  har  yili  YUNESKO  tomonidan  o‘rganiladi  va 
yangilanadi,  ro‘yxatdagi  ushbu  tabiiy,  tarixiy  va  madaniy  yodgorliklar  davlat 
tomonidan  muhofaza 
qilinadi,  umumjahon  ahamiyatidagi  ob’ektlar  va 
yodgorliklarni  ta’mirlashga,  saqlab  qolishga  BMT  tomonidan  tegishli  mablag‘ 
ajratiladi.  
Bugungi kunda O‘zbekiston katta turistik  resurslar
 
salohiyatiga ega bo‘lib, 
uning  hududida  7000  dan  ortiq  tarixiy-arxitektura  yodgorliklari  va  go‘zal  tabiiy-
iqlimiy  resurslari  mavjud.  Mamlakatimizda  mavjud  jami  turistik-rekreatsion  
ob’ektlaridan  Toshkent  shahrida  144  tasi,  Samarqandda  118  tasi,  Buxoroda  201 
tasi  va    Xiva  shahrida  310  tasi  joylashgan  bo‘lib,  ushbu  turistik  ob’ektlardan 
foydalanidigan  turistik  firmalar  esa  asosan  markaziy  mintaqalarda  joylashganini 
ko‘ramiz. Turistik resurslarning 3/1 qismigina turizm uchun faoliyat ko‘rsatmoqda, 
qolganlari  esa  turistik  infratizimning  shakllanishini  va  yangi  turmahsulotlar 
tayyorlashni    talab  qilmoqda.  Hozirgi  vaqtda  ko‘pgina  tarmoqlar  kabi  turizm 
industriyasi  ham  tez  rivojlanib  bormoqda.  Turistik  biznesni  mavjud  investitsiya, 

---

59 
 
texnologiya, hamda malakali ishchi – xodimlar orqaligina shakllantirib bo‘lmaydi. 
Buning  uchun  birinchi  navbatda,  turistik  resurslardan  samarali  foydalanish  zarur 
bo‘ladi. 
Mutaxassislar  turistik  resurslarga  quyidagicha  ta’rif  berishgan:  turistik 
resurslar  tabiiy,  tarixiy,  ijtimoiy  –  madaniy  va  boshqa  ob’ektlar  bo‘lib,  turistlarni 
sayohatga  qiziqtiradigan,  insonning  jismoniy,  ruhiy  va  aqliy  kuchini  tiklashi  va 
rivojlanish  ehtiyojlarini  qondirishga  qodir  ob’ektlarga  aytiladi.  Turistik 
resurslarning mohiyati shundan iboratki, ular turistik mahsulot shakllanishiga asos 
bo‘lib  hisoblanadi.  Turistik  resurslardan  sog‘lomlashtirish,  turistik,  sport  va 
tanishuv  maqsadida  foydalaniladi.  Undan  tashqari,  turistik  resurslarni  shartli 
ravishda  ikki  guruhga  bo‘lish  mumkin: