Samarqand iqtisodiyot va servis instituti «xalqaro turizm va turizm servisi» kafedrasi

 
 
 
                                                           
32
 http//www.Lex.uz 

---

302 
 
21.4. Turizm rasmiyatchiligiga oid hujjatlar 
 
«Forma» lotin tilidan tarjima qilinganda o‘rnatilgan tartib ma’nosini beradi. 
«Formalniy»  o‘rnatilgan  namuna  bo‘yicha  bajarilgan  demakdir.  «Formalnosti»  - 
«Rasmiyatchilik»  -  biror  bir  muhim  va  ma’suliyatli  ishni  bajarishda  talab 
qilinadigan, qonunchilik tomonidan o‘rnatilgan shartlar yoki harakatlar majmuidir.  
Xorijiy  mamlakatga  birinchi  marta  turist  sifatida  tashrif  buyurmoqchi 
bo‘lgan shaxslar odatda faqat chegaraga oid va bojxona rasmiyatchiliklari mavjud 
deb  o‘ylashadi.  Biroq,  turist  o‘z  davlatiga  olib  kirishi  mumkin  bo‘lgan  bir  talay 
hayot uchun o‘ta xavfli kasalliklar mavjud, tropik mamlakatlarga kirishni tartibga 
solib  turadigan  sanitar  –  epidemiologik  qoidalar  ham  juda  muhim  ekanligiga 
e’tirozlar  bo‘lmasa  kerak.  Tibbiy  sanitar  qoidalarini  bilish  va  ularga  qat’iy  amal 
qilish turistni sayohat chog‘idagi ko‘plab ko‘ngilsizliklardan saqlaydi.  
Chegaradan  hayvonot  va  o‘simliklar  namunalarini  o‘tkazishning  qat’iy 
belgilangan tartibi ham xorijga safar chog‘ida sug‘urta qilish masalasi ham turist 
uchun  muhim  ahamiyatga  egadir.  Bundan  tashqari,  bir  qator  boshqa,  qonunchilik 
tomonidan  davlat  manfaatlari  va  jamoat  xavfsizligi  hamda  sayohat  qilayotgan 
shaxslar  va  atrof-muhit  muhofazasi  nazarda  tutilgan  xalqaro  turizmning  keng 
ommaga deyarli noma’lum shartlari va qoidalari ham mavjud. 
Shunday  qilib,  turizm  rasmiyatchiliklari  –  bu  turist,  turistik  firmasi 
(keyinchalik  turfirma)  va  boshqa  davlatga  tashkil  qilinayotgan  sayohatni 
tayyorlash  va  o‘tkazishga  aloqador  boshqa  barcha  tashkilotlar  amal  qilishi  lozim 
bo‘lgan,  u  yoki  bu  davlat  yoxud  bir  guruh  davlatlar  qonunchiligini  bir  vaqtning 
o‘zida qabul qilgan qat’iy shartlardan iborat.  
Turizm  rasmiyatchiligiga  amal  qilish,  go‘yo  bu  ish  ahamiyatli  bo‘lmagan 
yoki  ma’nosiz,  qandaydir  ortiqcha  va  kerakmas  rasmiy  qoloq  marosimlarni 
bajarish, deb o‘ylash haqida gap ham bo‘lishi mumkin emas. Shuningdek, bu yerda 
o‘rnatilgan tartibga uning ichki mohiyati emas, faqat tashqi tomoniga e’tibor berib, 
ko‘r-ko‘rona  amal  qilishni  anglatadigan  «quruq  rasmiyatchilik  -  formalizm» 

---

303 
 
atamasini  eslash  ham  noo‘rin.  Ba’zi  turizm  rasmiyatchiliklari  bevosita  turistga 
tegishlidir,  masalan,  xorijiy  pasport  olish  zarur,  chegaradagi  nazorat  va  bojxona 
tekshiruvidan  o‘tish  tartibiga  amal  qilish,  bir  qator  tropik  mamlakatlarga  safar 
qilishda «sariq bezgak»ga qarshi emlash va hokazolar.