Samarqand iqtisodiyot va servis instituti «xalqaro turizm va turizm servisi» kafedrasi

12-
mavzu
. TURIZM INDUSTRIYASI VA INFRATUZILMASI
 
Reja: 
12.1. Turizm industriyasi va turizm infratuzilmasi tushunchalarining 
mohiyati  
12.2. Turoperatorlar va turagentlar  faoliyati 
12.3. O‘zbekistonda  turizm infratuzilmasini rivojlantirish chora-tadbirlari 
 
12.1. Turizm industriyasi va turizm infratuzilmasi  
tushunchalarining mohiyati 
 
Bugungi  kunda  «turizm  industriyasi»  tushunchasining  ko‘plab  ta’riflari 
mavjud  bo‘lib,  bunday  ta’riflardan  eng  ishonchli  va  mukammalroqlaridan  biri 
Birlashgan  MillatlarTashkilotining  1971-yilda  o‘tkazilgan  savdo  va  taraqqiyotga 
bag‘ishlangan  anjumanida  berilgan  edi
16
.  Ushbu  anjumanda  e’tirof  etilganidek, 
turizm  industriyasi  turistlar  ehtiyojini  qondirish  uchun  turistik  mahsulotlar 
yaratishga  yo‘naltirilgan  barcha  turistik  tashkilotlarning  turli  faoliyatlar 
yig‘indisidan iborat.   
Keyingi  yillar  davomida  ushbu  ta’rifning  mazmun  va  mohiyatini    aniqlash 
hamda  turizm  industriyasining  tarkibiy  qismlarini  tavsiflash  yo‘lida  ko‘plab 
tadqiqotlar  bo‘ldi.  Ammo  bunga  qo‘l  urgan  tadqiqotchi  va  amaliyotchilar  turli 
qiyinchilik,  to‘siqlarga  duch  keldilar.  Bunday  qiyinchiliklarning  yuzaga  kelishiga 
asosiy  sabab  turizm  industriyasining  iqtisodiyotning  boshqa  sohalari  bilan 
chambarchas  bog‘liqligidadir.  Turizmning  keng  darajadagi  ehtiyojini  qondirishda 
sanoat  va  qishloq  xo‘jaligi,  qurilish  va  savdo  sohalari  yagona,  alohida  bir 
tuzilmalar    sifatida  ishtirok  etadilar.  Shu  sababli,  turizm  industriyasini  boshqa 
sohalardan keskin chegaralash o‘ta mushkul masaladir.  
                                                           
16
 http://www.unwto.org 
 

---

163 
 
Hozirgi  kunda  faol  iste’molchi  o‘ziga  kerakli,  xizmatlar  haqida  individual 
tasavvurini shakllantiradi va bu taklifga bevosita ta’sir o‘tkazadi. Natijada turizm 
industriyasi  o‘z  tarkibini  o‘zgartirib,  yangi,  zamonaviy  turistning  xohish-istaklari 
hisobga  olingan  turistik-rekreatsion  ob’ektlarni  yaratadi  hamda  turistlarga  xizmat 
ko‘rsatish  sohasiga  yashash  tarzining  qulayligi  va  ko‘rsatilayotgan  xizmatlarning 
yuqori  sifatliligini,  originalligini  ta’minlash  uchun  zarur  bo‘lgan  yangi  faoliyat 
turlarini  jalb  etadi.  Bu  esa,  o‘z  navbatida,  turizm  infratuzilmasini  tashkil  etuvchi 
muhit  va  resurslardan  jadal  foydalanishga  hamda  avvallari  turistik hisoblanmagan 
yangi  resurslarni  (qishloq  va  ekologik  turizm)  muomalaga  jalb    etishga  undaydi. 
Turizm  industriyasi  mavjud  resurslardan    shunchaki  foydalanib  qolmasdan,  balki 
muhitga  nisbatan  o‘z  individual  talabini  shakllantirib,  o‘zaro  ta’sir  harakterini 
o‘zgartiradi. 
Turizm  industriyasi  –  bu  mehmonxonalar  va  joylashtirish  vositalari, 
transport  vositalari,  umumiy  ovqatlanish  ob’ektlari,  ko‘ngil  ochish  ob’ektlari  va 
vositalari,    davolash,  sog‘lomlashtirish,  sportga  doir,  diniy-marosimchilik, 
ishbilarmonlikka  va  boshqa  maqsadlarga  molik  vositalar,  turizm  operatorlari  va 
turizm agentligini amalga oshiruvchi, shuningdek, turizm infratuzilma tashkilotlari 
majmuidan iborat bo‘ladi. 
O‘zbekiston  Respublikasining  «Turizm  to‘g‘risida»gi  Qonunida  turistik 
industriya  tushunchasi  quyidagicha  ta’riflanadi: