Samarqand iqtisodiyot va servis instituti

11.3. O’zbekiston madaniy merosida etnografiya, urf – odatlar va an’analarni 
tutgan o’rni.
O’zbek  xalqi  boy  tarixiy  o’tmishga  ega.  O’zoq   rivojlanish   davrida   u   O’rta 
Osiyoning   boshqa   xalqlariga   o’xshash,   insoniyatga   ilm   va   san’atning   buyuk 
namoyondalarini berdi. Asrlar davomida boy o’ziga xos madaniyat yaratildi. O’rta 
Osiyoning   ko’pgina   bosqinchiligi   natijasida   o’tmish   yodgorliklarida   turli   qadimiy 
madaniyatlar-yunon,   xind,   eron,   arab-ta’siri   ko’rinadi.   Ammo   bu   ta’sirlar   o’zbek 
madaniyatini  boyitib, uning o’ziga xosligini yo’qotmadi. O’zbek xalqining san’ati 
o’zining badiiy an’analarini, ustalik qonunlarini, ifodalash vositalarini ishlab chiqdi. 
Xalq ijodining turli janrlari yaratildi. Bu bir-biriga ta’sir qilish va bir birini boyitish 
80

---

jarayoni   asrlar   davomida   O’zbekistonga   o’zining   badiiy   madaniyatini   keyingi 
rivojlanishiga imkoniyat yaratadi.
Moddiy  madaniyat   yodgorliklari   (qoyadagi   naqshlar,   monumental   xaykallar, 
barelyeflar, xaykalchalar va b.), shuningdek bizgacha yetib kelgan yozma manbalar 
(m.a. 2 asr), o’zbek xalqining musiqa merosining ashula, raqs va kiyimlar qadimiy 
manbalariga guvoxlik beradi. Ularning O’rta Osiyo xalqlari xayotidagi muhim roli 
xaqida m.a. 5 asrda Yunon olimi Gerodot yozib qoldirgan.
Musiqiy san’atning yuqori namunalari og’zaki xalq sheriy ijodidir. Folklorning 
g’oyaviy boyligi va janrining turli tumanligi ruhiy va badiiy qimmatidir. Unda xalq 
tarixi, xayoti aks ettirilib, eng yaxshi insoniy sifatlar, do’stlikka, sevgiga sodiqlik 
tasdiqlanadi.
Qurg’oqchilikda   dexqonlar   «Sus   xotin»   (yomg’ir   yog’ishini 
so’rash)   ashulasini,   kuchli   shamol   bo’lganida   «Moy-moma»   (shamolga   murojaat) 
ashulasini aytish bilan boradigan udumni bajarishadi.
Xalq   ozaki   ijodi   doim 
rivojlanadi,   uning   ko’p   asarlari   ajdodlarning   dunyo   qarashi,   ijtimoiy,   xo’jalik   va 
oilaviy turmushini aks ettiradi. Xalq she’riyat ijodining asosiy xususiyati asar yaratish 
va ijro etishning ommaviy xarakteridir.
O’zbekistonning  ma’naviy va madaniy hayoti O’rta Osiyo xalqlarining hayoti 
bilan   birlikda   shakllandi.   Xalqimizda   afsonalar,   qabila   to’g’risidagi   bitiklar   keng 
tarqalgan. Jun ishlab chiqishning rivojlanishi kigiz, palas, jundan qilingan gilamlar 
va yupqaroq jun matolarining-sidirga, naqshli, suratli-chiqarishni oshishiga olib keldi. 
Mahalliy xalqlar kiyimining o’ziga xosligi, avvaldan iqlim, turmush sharoiti 
moslashganligi turistlar uchun juda qiziqarlidir.
  O’rta   Osiyo   xalqlarining   raqs 
san’ati, ashula sa’nati ham xorijiy turistlarni befarq qoldirmaydi. Shu sababli milliy 
san’atchilik   asosida   turli   shoular   tashkil   etish   orqali   turistlarni   yanada   jalb   qilish 
lozim.