|
Baholash
mezonlari
BV guruhi
BV turlari
Inkubasiya davri
Tez ta’sir etuvchi
Zaharli botulizm
Sekin ta’sir etuvchi
O’lat, sibir yarasi, tulyameriya,
venesuella ensefalomisliti, sariq
lixoradka, melioidoz
Keyin ta’sir etuvchi
Brusellez, tif, ospa, kulixorodka
Talofat og’irligi
Halok ettiruvchi ta’sir
O’lat, sibir yarasi, sariq lixoradka,
ospa, botulizm
Faoliyatni vaqtinchalik
to’xtatadigan
Venesuella ensefalomisliti,
tulyaremiya, brusellez,
kulixoradka, melioidoz
Yuqumliligi
Kontagioz
O’lat, ospa
Nokontagioz
Sibir yarasi, tulyaremiya,
kulixoradka, brusellez, botulizm,
melioidoz
Qo’zg’atuvchini
tashqi muhitga
chidamliligi
Chidamsiz
O’lat, venesuella ensefalomislit,
sariq lixoradka, botulizm
Nisbatan chidamli
Melioidoz, brusellez, tulyaremiya,
tif, ospa
Yuqori chidamli
Sibir yarasi, kulixoradka
50
Rasm-2.2. Kimyoviy xavfli moddalar turlari.
Kimyoviy xavfli moddalar
Avariya kimyoviy xavfli
moddalar (АКХМ)
Doimo ta’sir etuvchi
KXM
Harbiy maqsadli KXM
Kimyoviy xavfli obyekt
Iqtisod obyektlari
Kimiyoviy qurollar
KXMni saqlash, yo’qotish
va transport obyekti
Ishlab chiqarish, texnologik
jarayonlarni qo’llash, qayta
ishlov, saqlash va KXM
transportirovkasi
- sanoat;
- energetika;
- qishloq xo’jaligi;
- transport;
- dorivor preparatlar;
- maishiy kimyo va h.k.
- artilleriya o’q-
dorilari;
- jangchi raketa
qismlari;
- aviasiyali
priborlar
.
- bazalar,
omborxonalar,
vaqtincha saqlash;
- yo’qotish zavodi,
- transport
turlari.
Atmosfera havosi
Yer
Suv
Ovqat mahsulotlari
turi
manbai
Zaharlash sferasi
Rasm-2.3. Terrorizm tasnifi.
Siyosiy
Davlat
Diniy
Milliy
Umumjinoiy
Kriminal
Ichki
Xalqaro
Yakka
Guruhli
Ommaviy
Ommaviy
Merkantil
Apokaliptik
Umumiy
Yadroviy
Kimyoviy
Bakteriologik
Elektromagnitli
Kibernetikali
Informasiyali
Iqtisodiy
- oddiy
qurollar
- portlovchi
urilmalar
љ
Elektromagnit
nurlanish
generatorlari
Kompyuter
viruslari va
dasturlar
Ommaviy
axborot
vositlaari
Iqtisodiyot va
moliya sohalarini
destabillovchi
vositalar
Yadroviy, kimyoviy va bakterilogik vositalar
g’oyaviy asos va hududi bo’yicha
ko’lami bo’yicha
qo’llaniladigan kuch va vositalar bo’yicha
maqsad va vazifalar bo’yicha
terrorchilik uchun foydalaniladigan vositalar turi bo’yicha
Terrorizm
52
Hozirgi kunda yuqorida qayd etilgan ommaviy qirg’in qurollari
terroristik guruhlar tomonidan ham ishlatilishi mumkin. Terrorizmni tasnifi
rasm-2.3 da keltirilgan.
Hozirgi paytda urushning bo’lishi mumkin bo’lgan xususiyati
va undagi fuqaro muhofazasi
Agarda, urush bo’lib, unda ommaviy qirg’in qurollari qo’llanilsa, bu
urush ommaviy qirg’in urush bo’lib, juda kichik muddatda millionlab
begunoh odamlar o’lishi mumkin. Ayniqsa, bu urushda na front bo’ladi, na
aniq dushman joyi bo’ladi, chunki yuqorida ko’rsatilganidek urush
qurollari havoda ham, suvda ham hattoki yer ostida ham, yer shari va
chegara bilmas osmonning xohlagan yerida bo’lishi mumkin. Shuning
uchun, bunday urushda nafaqat qurolli kuchlari, balki tinch aholi, ular
yashab turgan hududlar butkul vayronaga aylanishi mumkin.
Agarda bu urushda tezlik bilan fuqaro muhofazasi tashkil etilmasa,
juda ko’p aholi, ayniqsa aholi zich yashayotgan hududlarda juda ko’p
odamlar o’lishi, talofat ko’rishi mumkin. Xuddi shunday, katta talofat
sanoatli shaharlarda, siyosiy-ma’muriy va madaniy markazlarda bo’lishi
mumkin.
Qishloq xo’jalik rayonlarida radioaktiv qoldiqlar, zaharlovchi
moddalar va bakteriologik infeksiya tarqatuvchi turli mikroblar tarqalishi
mumkin.
Shuning uchun, bo’lajak raketa-yadroviy, kimyoviy, bakteriologik
urushida kamroq talofat ko’rish maqsadida, hududimizning barcha
yerlarida FMni tashkillashtirish lozim bo’ladi. Shulardan kelib chiqqan
holda, fuqaro muhofazasi, bu umumdavlat muhofaza ishlari bo’lib, tinchlik
paytida ham davlatimiz bunga katta e’tibor berayapti.
Bunda aholini ommaviy qirg’in qurollaridan himoya qilishda,
maxsus ishlar olib borilishi, maxsus qurilmalar qurilishi, xalq xo’jaligi
obyektlari ishini harbiy holat vaqtida mustahkam ishlashni ta’minlash, turli
muhandis-texnikaviy tashkiliy ishlarni bajarish kerak bo’ladi. Chunki bu
bilan ommaviy qirg’in urush ta’sirini maksimal darajada kamaytirish,
dushmanning hujumidan kelib chiqqan oqibatlarni bartaraf etish sharoitini
yaratish lozim bo’ladi.
Umumiy urush o’chog’ida va talofat zonalarida zudlik bilan
qutqaruv, avariya-tiklash ishlarini olib borish, fuqaro muhofazasi
ishlarining asosiylaridan hisoblanadi.
Fuqaro muhofazasi ishlab chiqarish hududlari prinsipi bo’yicha
tuziladi, bunda xalq xo’jaligining har bir obyekti bo’yicha ham, alohida
tashkil etilsa maqsadga muvofiq bo’ladi.
Xalq xo’jaligi obyektlarining turlariga, xarakteriga qarab muhofaza:
aloqa va axborotlash, tibbiy radiasiyaga qarshi va kimyoviy himoya, jamoa
tartibini saqlash, yong’inga qarshi, energiya ta’minoti va svetomoskirovka,
avariya-texnikaviy, yoshirinish joylari, transport va moddiy-texnikaviy
ta’minot va boshqalarni bajaradi.
Xabar berish va aloqa xizmatlari mavjudki, ular aloqa tashkilotlari
qoshida tashkil etiladi, unga zamonaviy xabar berish vositalari qo’llash
yo’li bilan doimiy tayyorgarlikda turish zimmasi yuklatiladi.
Tibbiyot xizmati sog’liqni saqlash punktlari, poliklinikalari qoshida
tashkil etilib uning boshlig’i etib bosh vrachlar tayinlanadi.
54
Radiasiyaga va kimyoviy hujumiga qarshi xizmatda, asosan
odamlarni, ovqatlanish bloklarini, omborxonalarini va h.k. radiasiyaning
va kimyoviy zaharlardan saqlanish ishlarini olib borishda xalq posbonlari
va turli jamoa tatibini saqlash xodimlari yordamda, obyektlarni qo’riqlash,
jamoa tartibini saqlash ishlarini bajarsada yong’inga qarshi xizmatda shu
tizim xodimlari doimo yong’inni bartaraf etish uchun tayyor bo’lishlari
talab etiladi. Xuddi shuningdek, barcha boshqa xizmatlar ham fuqarolarni
muhofazasi ishlarida tayyor bo’lishlari kerak.
Buning uchun maxsus favqulodda vaziyatda fuqaro muhofazasi
kuchlari tashkil etiladi.
Bu kuchlar, umumiy va fuqaro muhofazasi xizmatiga bo’linadi.
Umumiy xizmat qutqaruv va avariya tiklash ishlarini bajarsa, fuqaro
muhofazasi kuchlari esa maxsus belgilangan ishlarni bajaradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
