Samarqand iqtisodiyot va servis instituti turizm: nazariya

3.  Turistik  safarining  yo‘l  trassa  pasporti  qanday  tashki­
lotlar bilan kelishiladi?
a) mahalliy hokimiyat;
b) turistik firma;
d) sanitariya -  epidemiologiya xizmati organ lari;
e)  transport vositalari  harakatini  nazorat qiluvchi  boshqa tash- 
kilotiar (DAN, suv inspeksiyasi).
4.  Turoperator shakllantirgan  turning qaysi  biri  keng tar-
 
qalgan?
a) majmuaii-tur;
b) eksklyuziv-tur;
d) pekij-tur;
e) maxsus-tur.
5.  Eksklyuziv-turga  to‘g‘ri  ta’rif  berilgan  qatorni  bel-
 
gilang.
a) ixtiyoriy ravishda tanlanadigan alohida turistik xizmatlari;
b) asosiy xizmatlar majmui;
d) qo‘shimcha xizmatlar majmui;
e) ekskursiya xizmati.
218

---

13-mavzu. TURIZM INDUSTRIYASI VA INFRATUZILMASI
Reja:
13.1. Turizm industriyasi va turizm infratuzilmasining mohiyati 
hamda tarkibiy qismi.
13.2. Turoperatorlar va turagentlar faoliyati.
13.1. Turizm industriyasi va turizm infratuzilmasining 
mohiyati va tarkibiy qismi
Turizm  industriyasi jahon  iqtisodiyotining eng jadal rivojlanib 
borayotgan  tarmoqlaridan  biri  hisoblanadi,  turizmning jahon  yalpi 
ichki  mahsulotidagi  ulushi  10  foizdan  ko‘proqni  tashkil  etadi, 
tarmoqda jahondagi  mehnatga qobiliyatli  aholining  8  foizga yaqini 
ish  bilan  band,  turizm  xizmatlari  jahon  eksportining  7  foizdan 
ko‘prog‘ini tashkil etadi.
Bugungi  kunda  «turizm  industriyasi»  tushunchasining  ko‘p- 
lab  ta’riflari  mavjud  bo‘lib,  bunday  ta’riflardan  eng  ishonchli  va 
mukammali  Birlashgan  millatlar  tashkilotining  savdo  va  taraqqi- 
yotga  bag‘ishlangan  anjumanida  berilgan  edi44.  Ushbu  anjumanda 
e’tirof etilganidek,  turizm  industriyasi  turistlar  ehtiyojini  qondirish 
uchun  turistik  mahsulotlar  yaratishga  yo‘naltirilgan  barcha  turistik 
tashkilotlarning turli faoliyatlar yig‘indisidan iborat.
Keyingi yillar davomida ushbu ta’rifhing mazmun va mohiyatini 
aniqlash hamda turizm  industriyasining tarkibiy  qismlarini  tavsiflash 
yo‘lida ko‘plab tadqiqotlar bo‘ldi. Ammo bunga qo‘l  urgan tadqiqot- 
chi va amaliyotchilar turli qiyinchilik, to‘siqlarga duch keldilar. Bun­
day qiyinchiliklaming yuzaga kelishiga asosiy  sabab turizm industri­
yasining  iqtisodiyotning  boshqa  sohalari  bilan  chambarchas  bog‘liq- 
ligidadir. Turizmning keng darajadagi ehtiyojini qondirishda sanoat va 
qishloq  xo‘jaligi,  qurilish  va  savdo  sohalari  yagona,  alohida  bir 
tuzilmalar sifatida  ishtirok etadilar. Shu sababli, turizm  industriyasini 
boshqa sohalardan keskin chegaralash o‘ta mushkul masaladir.
Hozirgi kunda faol iste’molchi o‘ziga kerakli xizmatlar haqida 
individual  tasawurini  shakllantiradi  va  bu  taklifga  bevosita  ta’sir
,4hlln://wwwunwtoorg
219

---

o‘tkazadi. Natijada turizm  industriyasi o‘z tarkibini o‘zgartirib, yan­
gi,  zamonaviy  turistning  xohish-istaklari  hisobga  olingan  turistik- 
rekreatsion obyektlami  yaratadi  hamda turistlarga xizmat ko‘rsatish 
sohasiga  yashash tarzining  qulayligi  va  ko‘rsatilayotgan  xizmatlar­
ning  yuqori  sifatliligini,  originailigini  ta’minlash  uchun  zarur 
bo'lgan  yangi  faoliyat  turlarini  jalb  etadi.  Bu  esa,  o‘z  navbatida, 
turizm  infratuzilmasini  tashkil  etuvchi  muhit  va  resurslardan jadal 
foydalanishga  hamda  avvallari  turistik  hisoblanmagan  yangi 
resurslami  (qishloq  va  ekologik  turizm)  muomalaga  jalb  etishga 
undaydi.  Turizm  industriyasi  mavjud  resurslardan  shunchaki 
foydalanib  qolmasdan,  balki  muhitga  nisbatan  o‘z  individual 
talabini shakllantirib, o‘zaro ta’sir xarakterini o‘zgartiradi.