Samarqand iqtisodiyot va servis instituti turizm: nazariya

turist qolgan bor pulining aksariyat qismini sarflar ekan.
118

---

T
u
ri
zm
n
in
g 
as
os
iy
 
xi
zm
at
la
ri
 
j 
I 
T
u
ri
zm
n
in
g 
q
o
‘s
h
im
ch
a 
xi
zm
at
la
ri
 
II
 
T
ur
is
tik
 
to
va
rl
ar
 
a
ss
o
rt
im
en
ti
о
3
&
i
S
'Щ
s
£
t
•g
s
i
g
3
1
>>
i
T
t
I
<0
f
j
=
J
I
“H
£ 1 -
S
B  ^
J
£
1  l
j§ I 
&
В I  ^
|
1   ев 
1  П
< I
i  в
1
т  t
T ~ f   f - Г Г Г П
о
s
Ё.
s
JC
ty>
'C
и
E
Э1
i
H
1
X
JC
(A
•c
S
c r
>
О
r r t ' t V T
119
7.
1.
2-
ra
sm
. 
Tu
ri
zm
 
m
ah
su
lo
ti
n
in
g 
ta
rk
ib
iy
 
tu
zi
li
sh
i.

---

Turistlarga  nomoddiy  xizmatiardan  tashqari  moddiy  xizmatlar 
yoki  maxsus  mahsulotlar  taqdim  etilishi  mumkin,  masalan,  shahar 
rejasi, metro xaritasi, suvenirlar, turistik jihozlar va b.
7.2. Turistik xizmatlar xususiyatining «4 ta S» bilan 
ifodalanishi
Turizm  xizmat  ko‘rsatish  sohasining  tashkil  etuvchisi  sifatida 
o‘z  xususiyatlariga  va  funksiyasiga  ega  bo‘lib,  bu  uni  xo‘jalik 
yuritishning  avtonom  sohasi  ekanligini  belgilaydi.  Boshqa  xizmat 
turlari  kabi  turistik  xizmatlar  o‘ziga  xos  xususiyatlarini  shartli 
ravishda 
«To ‘rtta S»
 bilan belgilasak, quyidagi holatda boMadi:
1.  Sezilmaslik.  Turistik  xizmatlar  nomoddiy  mahsulot  bo‘lib 
hisoblanadi.  Ular ijtimoiy  -  madaniy  (nomoddiy)  sohalarga tegishli 
bo‘ladi,  chunki  iste’molchining  ijtimoiy-madaniy  xizmatlarga 
bo‘lgan  ehtiyojini  jismoniy,  etnik-intellektual,  ma’naviy  va  h.k. 
ehtiyojini  qondirish  bo‘yicha  xizmatlarni  ijro  etuvchilar  faoliyati 
aniqlaydi. Ulami xarid qilish vaqtida ko‘rish yoki baholash mumkin 
emas.  Bunday  xizmatlar obyekti  bo‘lib  shaxsan  iste’molchi  (turist) 
hisoblanadi;
2.  Servisni  va  iste’molcbini  o‘zaro  bogMiqligi.  Xizmatlar 
iste’molchi  va  ijro  etuvchilaming  o‘zaro  ta’siri  natijasida  tashkil 
topganligi  sababli,  turistik  xizmatlarni  ko‘rsatish  jarayoni  (ishlab 
chiqarish)  iste’mol  bilan  birga  parallel  ravishda  yuz  beradi. 
MaTumki, moddiy shaklda tovarlami ishlab chiqarish, uni sotuvidan 
oldin  bo'Iadi,  faqat  undan  keyingina  iste’mol jarayoni  boshlanadi. 
Yana  bir  muhim  xususiyatlaridan  biri  -   bu  turistik  tovarlar  va 
xizmatlar  iste’moli  faqatgina  iste’molchini,  ya’ni  turistni  uning 
ishlab  chiqilgan joyiga  olib  borilgan  holdagina  amalga  oshiriladi. 
Oddiy  tovarlar  va  xizmatlar  iste’moli  esa  teskarisi,  ya’ni  ishlab 
chiqilgan mahsulot, joyidan qat’i nazar, tayyor bo‘lgach, iste’molchi 
uni shu yeming o‘zida iste’mol qiladi.
3.  Saqlanmaslik.  Turistik  xizmatlarning  saqlanmasligi  (saq- 
lash mumkin emasligi). Turistik xizmatlarning hayotiy davri moddiy 
tovardan  tubdan  farq  qiladi,  xususan,  saqlash  bosqichining  mavjud 
bo‘lmaganligi  bilan  turistik  xizmatlarni  saqlanmasligi  bozor 
kon’yunkturasini  yaxshilab  o‘rganishni,  talab  va  taklifiiing  muta-
120

---

nosibligini  talab  etadi,  chunki  xizmatlar  talab  boimagunga  qadar 
«omborlarda» turib qoladigan mahsufot emas.
4. 
Sifatning  doimiy  emasligi  (xizmatlar  sifati  ko‘p  hollarda 
manbaning  holati,  uning  malakaviy  tajribasi,  kayfiyatiga  bog‘liq 
boiadi).
Mehmondo‘stlik  sohasidagi  xizmatlar  o‘zining  o‘zgarav- 
chanligi  bilan ajralib turadi.  Bunday o‘zganivchanlikning bir necha 
sabablari  mavjud.  Birinchidan,  bunday  turdagi  xizmatlar  bir 
vaqtning  o‘zida  ko'rsatiladi  va  qabul  qilinadi,  bu  esa  ularning 
sifatini nazorat qilish imkoniyatini cheklaydi.