Samarqand iqtisodiyot va servis instituti marketing kafedrasi «himoyaga ruxsat etildi»

3.1-chizma. Tovarning raqobatdoshligini baholash bosqichlari

Bozorni o‘rganish		Raqobatchilarni		Bo‘lajak haridorlar
		o‘rganish		ehtiyojini o‘rganish

Tovarga bo‘lgan talabni shakllantirish

baholash uchun zarur ko‘rsatkichlar
Iqtisodiy Texnik Normativ
Ko‘rsatkichlar bo‘yicha
asosni aniqlash

Iqtisodiy Texnik Normativ

Iste’mol qiymati
tahlili

Tovarni ishlab

chiqarishga qaror
qilish

Raqobatbardoshligini integral

ko‘rsatkichini hisoblash

Raqobatbardoshligini integral

ko‘rsatkichini hisoblash

Qoniqarli Qoniqarsiz

Raqobatbardoshligini

aniqlash tadbirlarini

ishlab chiqish

25

4.Tovarni kafolatli va undan keyingi ishlatish davrlarida qanday servis taklif qilinmoqda?
Tovarlarni raqobatdoshligini baholashda 4 ta usul mavjud bo‘lib ular quyidagilardan iborat:

1. 
   Ekspert baholash
   

2. 
   Baholashni o‘lchash-hisoblash usuli
   

3. 
   Tajriba usuli
   

4. 
   Sotsiologik usul
   

Ekspert baholash – tovarlarni sifatini ekspert baholashda tovarlarni ishlab chiqarishda katta ahamiyatga ega. Ekspert baholashda 2 xil usul mavjud: 1) xay’at usuli; 2) yetakchi ekspert va guruh usuli.

O‘lchash- hisoblash usuli- bu usul bilan tovar sifatini baholash tajriba natijalari asosida o‘lchanadigan ko‘rsatkichni baholash, qiymatni aniqlash va oldindan ishlab chiqilgan namunaviy hisoblash formulasi, grfik va jadvallarni ishlatib o‘lchashga asoslangan.
Baholashni tajriba usuli – bunda tovarlarni raqobatdoshligini aniqlash tajriba usulida ekspert qiluvchi tovarni sifatini insonlarda sinab ko‘radi.
Baholashni sotsiologik usulida esa – tovarlarni raqobatdoshligini aniqlashni tajriba usulida ekspert qiluvchi tovarni sifati to‘g‘risidagi fikrlari asosida tovarga baho beriladi. Tashqi bozorga chiqish har doim raqobat krashiga tortilishi demakdir.
Haridorlarning ayrim bir ehtiyojlari teng yoki qisman o‘zgaradigan sharoitlarda bir xil yoki har xil usullar bilan qondirish mo‘ljallangan xilma-xil tovarlar ayni bir vaqtda taklif etiladi. Bunday sharoitda iste’molchi o‘zining qiymat birligi bo‘yicha raqobatchilar tovarlariga qaraganda ehtiyojni ko‘proq va yuqori darajada qondiradigan tovarlarni tanlaydi.