Samarqand iqtisodiyot va servis instituti marketing kafedrasi

4. Madaniy muhiti, milliy iste’mol madaniyatining xususiyatlari
Madaniyat har bir jamiyatda mavjud bo’luvchi ijtimoiy ko’rsatmalar, qadriyatlar va maslaklarga asoslangan qoidalardan iborat. Har bir mamlakatning o’z udumlari, urf-odatlari va qoidalari bor. Turli xil madaniyat namoyandalarining qarashlari birbiridan farq qiladi. Ishbilarmon kishilar madaniyatlar o’rtasidagi farqlar borasida juda ham ehtiyotkor bo’lishlari lozim. Xalqaro marketing mutaxassislari har bir bozordagi madaniy muhitni to’g’ri baholay olishlari zarur. Madaniy muhitning chuqur o’rganish kerak bo’lgan muhim elementlari quyidagilardan iborat: Til – bu insonning tajribalarini to’plash, saqlash va boshqalarga etkazishning ob’yektiv shakli hisoblanadi. Mutaxassislarning hisob-kitoblariga qaraganda er kurrasida 100ga yaqin rasmiy til va 3000dan ortiq mustaqil shevalar(dialektlar) mavjud. Xalqaro biznesda rasmiy yozishuvlarning uchdan ikki qismi ingliz tilida olib boriladi. Biroq bir qator mamlakatlarda, jumladan, Fransiya va Italiyada rasmiy ish yuritishni o’z tillarida olib borishni afzal ko’radilar. Udumlar – bu o’z ichiga u yoki bu g’oyalarni kirituvchi hamda jamoaviy hissiyotlarni chaqiruvchi jamoaviy stereotipik hatti-harakatlar yig’indisi, me’yor va qadriyatlardir.
Odatlar – bu o’tmishdan olingan insonlar o’rtasidagi munosabatlar va
faoliyatni ijtimoiy tartibga solish shakli, xulq-atvorning yozilmagan qoidalaridir.
An’analar – bu avloddan avlodga etkaziluvchi va uzoq vaqdan buyon saqlanib
keluvchi ijtimoiy va madaniy meros elementlaridir. Din va uning jamiyatdagi roli.
Punktuallik – aniqlik, batartiblikni anglatadi. Ishbilarmonlikda punktuallik har
bir mamlakatga bog’liq ravishda farqlanadi. Prestij – obro’-e’tibor, nufuzni anglatadi. U ham mamlakatga bog’liq ravishda turlicha bo’lishi mumkin. Masalan, amerikalik uchun turli xil qulayliklarga ega bo’lgan ofis hajmi katta ahamiyat kasb etadi.
Ma’lumot – savodlilik darajasi, uning texnika ta’limi va bozor aloqalarining
o’rnatilishiga ta’siri. Jamiyatning ijtimoiy tashkil etilishi xalqaro biznesning boshqa jihatlari kabi ahamiyatga ega. Aholining ijtimoiy taqsimlanishi qanday, oliy, o’rta va quyi sinflar o’rtasida farqlar kattami va ularning xalqaro biznesga munosabati qanday? Texnologiya aniq tushunchalar, usullar, o’zgarishlar va bilimlar sohasidir. Boshqa mamlakatning texnika darajasini o’rganish uning rivojlanish darajasi va bozor salohiyati, infrastrukturasining rivojlanish darajasi to’g’risida ma’lumotlarga ega bo’lishga xizmat qiladi.