Samarqand Iqtisodiyot va servis instituti Iqtisodiyot fakulteti

Korxona xizmatchilari

Korxonalarda mehnat qilish qobiliyatiga ega bo'lgan fuqarolar mehnat unumdorligi darajasini yuksaltirishga alohida e’tibor berish lozim. Bu masalaning hal etilishida eng ta’sirchan omil moddiy manfaatdorlik hisoblanadi. Darhaqiqat, bozor iqtisodiyoti sharoitida kim yaxshi, sifatli ishlasa, ko'p haq oladi. Shunday ekan, qishloq xo'jaligi ishlab chiqarishida ham yaxshi, samarali mehnat qilayotgan ishchi — xizmatchi mehnatiga yarasha ko'proq haq olishi lozim. Shunda u rag'batlantirilgan hisoblanadi. Shu bilan birga mehnatkashlarni moddiy hamda ma’naviy rag'batlantirishni amalga oshirishni ta’minlash kerak. Eng awalo, mehnatlari natijalarini e’tiborga olgan holda mukofotlash, turli xildagi unvonlami berish lozim. Bu unvonlar ham ma’lum darajada fuqarolarni mablag'lar bilan ta’minlaydi. Ma’naviy rag'batlantirish ham ayrim hollarda moddiylashadi.

Ish haqi shakli

Ish haqining shakli — haq to'lash tizimlarining muayyan toifasidan iborat bo'lib, ish haqi to'lash maqsadida unga narx belgilashda mehnat natijalarini hisobga olishning asosiy ko'rsatkichi bo'yicha guruhlarga ajratilgan bo'ladi. Mehnat natijalari, mehnat me’yorlari ishlangan ish vaqti, tayyorlangan mahsulot miqdori, mahsulotning (bajarilgan ishning) sifati, ishlab chiqarish resurslari (materiallar, yarim mahsulotlar, energiya, asbob- uskunalar, asboblar)dan foydalanish darajasi, mehnat unumdorligi kabi turli ko'rsatkichlarda aks etadi