Samarqand iqtisodiyot va servis instituti ekskursiya xizmatini tashkil qilish

14-mavzu.
EKSKURSIYA XIZMATIDA BIRINCHI TIBBIY
YORDAMNI KO RSATISH QOIDASI
14.1. Birinchi tibbiy yordamning ekskursiya jarayonidagi aha- 
miyati.
14.2. Yurakni massaj qilish qoidasi.
14.3. Ekskursiya jarayonidagi turli noxush holatlarda birinchi 
tibbiy yorclam ko‘rsatish qoidasi.
14.4. Jabrlanuvchini transportda shifoxonaga jo ‘natish qoidasi.
14.1. Birinchi tibbiy yordamning ekskursiya
jarayonidagi ahamiyati
Birinchi tibbiy yordam 
- to ‘satdan shikastlangan va sog‘ligini 
yo'qotgan insonga salomatligini va hayotini saqlashga qaratilgan 
oddiy tibbiy tadbirlarni ifodalaydi.
Jabrlanuvchini qutqarish gid tomonidan tibbiy yordamni qan- 
clialik tez va to ‘g ‘ri k o ‘rsatganiga bog‘liq bo ‘Iadi.
Birinchi tibbiy yordamning mazmuni jabrlangan insonga jaro- 
hatlangan a ’zolaridagi o g ‘riq taassurotini kamaytirish, oddiy tib­
biy yordam uslublarini qo'llashga va shikastlangan insonni tez 
shifoxonaga yuborishdan iboratdir.
Birinchi tibbiy yordamni to ‘g‘ri tashkillashtirish uchun quyi- 
dagilar bajarilishi zarurdir:
* har bir turistik firmada birinchi tibbiy yordam ko‘rsatishga 
va gid aptechkasida saqlanishi lozim b o ‘lgan tibbiy vositalarning 
mavjudligiga javobgar b o ‘lgan m as’ul shaxsni tayinlash;
« har bir turistik firmada gidlami birinchi tibbiy yordam 
k o ‘rsatish qoidalariga o ‘qitilishini tashkil etish;
• gid tomonidan k o ‘rsatilgan tibbiy yordam shifokor kel- 
guniga qadar (shifokor o‘m ida em as!) ko‘rsatiladigan yordam 
bo‘lib, quyidagilami qam rab oladi: jaro h at joyidan qon ketishini 
vaqtincha to ‘xtatish, jarohatlangan a ’zoning (kuygan sohani) boy-
265

---

lami, og‘ir shikastlanganda shu sohani immobilizatsiyaiash (a’zoni 
qimirlatmaydigan qilish), jonlantirish tadbirlarini (sun’iy nafas 
berish, yurakni massaj qilish) o'tkazish, um um m a’lum bo‘lgan 
kasalliklarda ogTiq qoldiruvchi va boshqa dori vositalarini to ‘g ‘ri 
berish, jabrlanuvchini shifoxonaga transportda jo ‘natish.
Gid aptechkasida (kom plektatsiyalash y o ‘riqnoniasi asosida) 
tibbiy yordam k o ‘rsatishda lozim boMgan barcha tibbiy vositalar 
bo‘Imog‘i shart.
Gid ekskursiya jarayonida jabrlangan insonga birinchi tibbiy 
yordamni tezda ko‘rsatishi uchun u eng avvalo insondagi hayot va 
o ‘lim belgilarini anglay olishi shart.
Insondagi hayot belgilari quyidagilarda namoyon b o ‘ladi:
• gid jabrlanuvchining yurak urishini k o ‘krak qafasining 
chap sohasiga q o ‘l kaftini q o ‘yib yoki qulog‘i bilan eshitib aniq- 
laydi;
• pulsni bilakning ichki sohasidan, bo‘yindan paypaslab aniq- 
laydi;
• nafas olish mavjudligini aniqlash ko‘krak qafasining hara- 
katiga, og‘iz yoki burunga oynachani ushlab namlanishiga qarab 
yoki burunga yaqinlashtirilgan paxta tolasining harakatiga qarab 
aniqlaydi;
• ko‘z qorachig‘ining yorug‘likka reaksiyasiga, y a ’ni ko‘zga 
y o ‘naltirilgan yorug‘likka ko‘z qorachig‘i keskin torayishi orqali 
aniqlaydi.
H ayot belgilarining mavjudligi, jabrlanuvchiga zudlik bilan tib­
biy yordam ko'rsatib, uning hayotini saqlash mumkinligidan dalo- 
lat beradi.