Samarqand iqtisodiyot va servis instituti ekskursiya xizmatini tashkil qilish

O‘zbt3dston Respublikasining davlat tomonidan muhofaza
etiladigan tabiiy hududlari
№
Tabiiy
landshaft
Muhofaza maskani
May-
doni, ga
Tashkil
etilgan
y«
1
2
3
4
5
Davlat qo‘riqxona!ari
175536
1971
1
Baday -
to'qay
Amudaryo pasttekisliklari 
to'qay ekotizimlari
6462
1983
2
Hisor
Hisor tizmasi tog‘ ekotizimlari
80986
1959
3
Zomin
Turkiston tizmasi tog‘ 
ekotizimlari
21735
1975
4
Zarafshon
Zarafshon daryosi o ‘rta oqimi 
to‘qay ekotizimlari
2352
1971
5
Qizil-qum
Amudaryo o‘rta oqimi va 
qo‘shni sahrolar to‘qay 
ekotizimlari
10311
1975
6
Nurota
Nurota tizmasi tog‘ 
ekotizimlari
26895
1971
7
Surxon
Qo‘hitang tog‘ tizmasi 
ekotizimlari va Amudaryo 
o‘rta oqimi to ‘qay ekotizimlari
26895
1975
8
Kitob
Noyob geologik kon
3938
1987
Milliy bog'lar
1
Ugam -
Chotqol milliy 
davlat bog‘i
G‘arbiy Tyan-Shyan 
ekotizimlari
574590
1990
205

---

2
Zomin milliy 
bog‘i
Turkiston tizmasi ekotizimlari
24110
1977
D avlat ta b ia t yodgorliklari
1
Yozyovon
sahrosi
Noyob tabiat yodgorliklari
1000
1991
2
Mingbuloq 
tumani tabiat 
yodgorligi
0 ‘simlik va hayvonot dunyosi
1000
1991
3
Chust 
tumani tabiat 
yodgorligi
0 ‘simlik va hayvonot dunyosi
96
1990
A lohida tabiiy obyek tlar va kom plekslarni saqlasb, ko‘paytirish va 
tik lash ucbnn h u d u d lar
B uyurtm ax o n alar
1503206
1
Oqtog*
Noyob v a y o ‘qolib borayotgan 
hayvon va o‘simliklar
15400
1997
2
Dengizko‘l
Hayvonot va o‘simliklar olami
5 0 0 0 (Р
1990
3
Qamobcho‘l
Hayvonot va o ‘simliklar olami
40000
1992
4
Qoraqir
Hayvonot va o ‘simliklar olami
30000
1992
5
Qo‘shrabod
Hayvonot va o'sim liklar olami
16300
1992
6
Muborak
Noyob va yo'qolib borayotgan 
hayvon va o'sim liklar
264469
1997
7
Sarmish
Hayvonot va o ‘simliklar olami
5000
1997
8
Sayg‘ochi
Y ow oyi hayvonlar
1000000
1997
9
Sechanko‘1
Baliqiar
7037
1998
10
Sudoche
Y ow oyi hayvonlar
50000
1991
11
Xubara
Tuvaloq va uning 
yashash joylari
25000
1998
Tabiiy p arv arisb x o n alar
7122
1
«Jayron»
ekomarkazi
Jayron, qulon, 
Prejevalsk otlari
7122
1976
2
Baliq xo‘jaligi 
hududlari
Suv havzalaridagi 
antropogen tizimlar
-
3
Muhofaza
etiladigan
landshaftlar
Alohida tabiiy ekotizimlar
1004005
206

---

4
Kuroit tabiati 
hududlari
Antropogen ekotizimlar
338
1
5
Rekreatsiya
hududlari
Antropogen va tabiiy 
ekotizimlar
70
6
Davlat
biosfera
rezervatorlari
Tabiat ekotizimlari
35724
7
Chotqol
davlat
biosfera
qo‘riqxonalari
Chotqol tog‘ tizimi 
ekotizimlari
35724
1947
Bu holatning eng muhim sababi, bu muhofazadagi manzillar- 
dan ekoturizmda foydalanishning huquqiy-qonuniy m e’yorlari 
yaratilganligidir. Yaratiigan qonunlarga «mehmonlar» ham 
«mezbonlar» ham qattiq rioya qilishadi. Respublikamizdagi 
tabiat qo‘riqxonaIariga faqat ilmiy xodimlar kirishga ruxsat 
beriladi, Bu qo‘riqxonalarga hatto maxsus ilmiy ekspeditsiyalar 
ham 0 ‘zbekiston Respublikasi Tabiatni muhofaza qilish davlat 
qo‘mitasining ruxsatnomasini olishi kerak boTadi.
0 ‘zbekistonda muhofaza qilinadigan tabiiy hududlarda eko­
turizmni rivojlanishini ta ’minlaydigan asosiy chora va tadbirlar 
:<0‘zbekistonda ekologik turizmni rivojlantirish konsepsiyasi»da 
mukammal holatda berilgan. Ekoturizmning dunyoda tutgan 
о'm i, mavqei hamda 0 £zbekistondagi salohiyati va uning rivoj- 
lanishi e ’tiborni qaratgan holda «Tabiatni muhofaza qilish davlat 
qo'mitasi» Vatanimizning muhofaza qilinadigan tabiiy hududlarida 
ekoturizm va ekologik mavzudagi ekskursiyalaming rivojlanishini 
ta' minlaydigan quyidagi asosiy chora va tadbirlar ishlab chiqdi:
1. 
Respublikamizda ekoturizm sohasida xizmat qiluvchi, jahon 
taiablariga javob bera oladigan yuqori malakali mutaxassislarning 
yetishmasligini hisobga olgan holda, yosh mutaxassislami ekoturizm 
rivojlangan mamlakatlarga (AQSH, Yaponiya, Kanada, Fransiya, 
Ciextnaniya) malakalarini oshirish uchun o‘qishga, ishga yuborish.
207

---

2. Jahon andozalari va talablariga mos keladigan ilrniy 
va iqtisodiy asoslangan katta-kichik, qisqa va uzoq muddatga 
moMjallangan loyihalar va biznes rejalar ishlab chiqib amalga 
oshirish (imtiyozli kredit asosida).
3. 0 ‘zbekistonda ekoturizmning jahon talablariga javob bera 
oladigan moddiy-texnik, axborot tahliliy bazasini yaratish, xizmat 
ko‘rsatish va servis sohasini rivojlantirish.
4. Vatanimizning tarixiy yodgorliklari, go‘zal va betakror 
tabiati, landshafti, nobotat va hayvonot dunyosi haqida bukletlar, 
turistik atlas va xaritalar yordamida dunyo ekoturizm bozorida 
targ‘ibot ishlarini amalga oshirish.
5. Baday-to‘qay va «Jayron» ekomarkaziga qo‘shni hudud- 
larda Markaziy Osiyoda qirilib ketishi xavfli b o ‘lgan noyob hay- 
vonlami saqlash va ko‘paytirish uchun milliy bog‘lar tashkil qilish 
lozim.
6. 0 ‘zbekiston viloyatlari bo‘yicha yangi ekoturistik dastur- 
lar, yo‘nalishlar va xaritalar tuzish kerak.
7. Ekoturizm sohasi bilan bog‘liq tashkilotlarga ko‘proq 
huquqlar, imtiyozli kreditlar berish, tabiatni muhofaza qilish 
davlat qo‘mitasi tomonidan ishlab chiqilgan «Tabiatni muhofaza 
qilish to ‘g ‘risida»gi qonunga ekoturistlarga nisbatan huquqiy 
nazorat ishlarini yengillashtirish bo‘yicha ayrim qonun hujjatlari- 
ga o ‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritish lozim.
Vatanimizning ekoturizmning taraqqiyot salohiyati nihoyatda 
katta va uni jadal sur’atlar bilan rivojlantirish uchun barcha im- 
koniyatlar mavjud. Faqat bu salohiyat va imkoniyatlardan jahonda 
ekoturizmi taraqqiy etgan mamlakatlar tajribasiga tayangan holda 
oqilona foydalanish hamda ilmiy asosda xatolarsiz amalga oshirish 
lozim.
M illiy parklar
- bu tabiiy landshaftni har taraflama muhofaza 
qiluvchi va dunyoning ko'plab davlatlari ekoturizmda foydala- 
nayotgan, bir-birini quw atlab kelayotgan tabiiy majmualardir. 
Hozirgi vaqtda dunyoda 3,4 ming milliy parklar mavjud.