Samarqand iqtisodiyot va servis instituti ekskursiya xizmatini tashkil qilish

ц ен т р « А к а д ем и я » , 2 0 1 3
73

---

kerak. 0 ‘zi uchun yangi bo‘igan ekskursiya mavzusini tayyorla- 
yotgan gid ungacha butun bir jamoa mehnati bilan yaratilgan nati- 
jaga erisha olmaydi. Gid yangi mavzu ustida ishlashda dastlabki 
tayyorgarlikdan o‘tib boMganidan so‘ng (ma’lumotlami yig‘ish, 
o‘rganish va ishlov berish) asosiy matn bilan tanishadi. Bu jarayon 
unga hikoya uchun m a ’lumotlar va mavzuiarni yoritishda, mi­
sollar tanlashda, ekskursiya mavzusi bo‘yicha umumiy xulosalar- 
ga kelishga yordam beradi. Asosiy mantga o 'z vaqtida murojaat 
qilish boshlovchi gidni ekskursiya xizmatiga yuqori darajada tay- 
yorgarligini ta’minlaydi.
Individual matnning asosiy matndan farqi shundaki, u ekskur­
siya xizmati tarkibiy tuzilishi va uslubiy ishlanmasi bilan to iiq
uyg‘unlikda tayyorlanadi. Individual matnda obyektlaming 
ko'rsatilishi tartibiga qarab m a’lumotlar taxlanadi va aniq qismlar- 
ga bo‘linadi. Har bir qism bitta mavzuostiga bag'ishlanadi. Ushbu 
talablardan kelib chiqib, tuzilgan individual matn ekskursiya xiz­
matida hikoya qilish uchun tayyor hisoblanadi. Individual matn 
mazmuni ekskursiya xizmatida nimani hikoya qilish kerak bo‘Isa, 
shundan tarkib topadi. Tarixiy voqealami yoritishda, ularning aha- 
miyatligini baholashda qisqartirishlar bo‘lmasligi, faktlar sanalar- 
siz, manbalarga havolasiz berilishi mumkin emas. Bu xildagi matn 
notiq nutqining o‘ziga xosligini ta’minlaydi. Gidning hikoyasi 
ko‘rilayotgan obyektlar bilan bog‘langan alohida qismlardan ibo­
rat. Bu qismlar har bir mavzular bo‘yicha xulosalar va ular ora- 
sidagi mantiqiy o'tishlar bilan birlashtiriladi.
Individual matn tuzayotgan gid o ‘z nutqidagi mantiqiylikni, 
ekskursantlarga hikoya va namoyishning uyg‘unlikdagi ta’sirini 
unutmasiigi kerak. Ekskursantlarga m a’lumotlami jonli qilib 
yetkazish ko‘ngilochar harakatlarga aylanmasligi, maksimal 
o‘rganish va minimal ko‘ngil ochish formulasiga rioya etish zarur- 
dir. Ekskursiya mavzusini tayyorlash jarayonida rivoyatlar alohida 
o ‘rin tutadi va ulardan me’yorida foydalanish talab etiladi12.