Samarqand iqtisodiyot va servis instituti ekskursiya xizmatini tashkil qilish

Mir Arab faxri ajam onki kard,
Madrasai oliy bas bul ajab
Bui ajab on ast ki tarixi u:
Madrasasi oliy Mir Arab
Madrasa o‘lkan peshtoq, besh gumbazli miyonsaroy, ikkita 
darsxona, masjid va go‘rxonadan iborat. G o‘rxonada Ubaydullo 
xonning yog‘ochdan ishlangan sag‘anasi, shuningdek, M ir Arab 
va uning qarindoshlari qabrlari bor.
Rivoyatlarga ko‘ra madrasaning asosi chuqur kovlanib, tog‘ 
toshlari bilan mustahkamlangan. Qor va y o m g lr suvini qochirish 
uchun tazaralar ishlangan, ular orqali esa suvlar shahar tashqari- 
siga chiqarilib tashlangan.
Mir Arab madrasasi hozirda ham o ‘zining vazifasini bajarib 
kelmoqda. M adrasadiniy o‘quv yurti hisoblanib, 0 ‘zbekiston Mu- 
sulmonlar idorasi tasarrufida. Madrasa faoliyatiga nazar tashlasak, 
sho‘rolar davrida madrasaning faoliyati to‘xtatiladi. Madrasada 
ta’lim muddati to‘rt yil bo‘lib, o'qishga J5 yoshdan 36 yoshga- 
cha bo‘lgan o ‘rta va toMiqsiz ma’lumotli kishilar qabul qilinadi. 
Bu yerda diniy fanlar bilan bir qatorda, umumta'lim fanlari ham 
o ‘qitilgan. Darslar o ‘zbek va arab tillarida olib borilib, ingliz, ms 
hamda fors tillari ham o ‘rgatiladi.
Minorai Kalon 
(forschada «Katta minora»).-Buxorodagi eng 
mashhur yodgorliklardan biri hisoblanadi. Balandligi 50 metr 
bo‘lgan bu minora, tarixchi Narshaxiy yozishicha, hijriy 521-yil, 
(1 127-yilda) Qoraxoniy hukmdor Muhammad Arslonxon (П 0 2 - 
1130-y.y) bo‘yrug‘iga binoan, muhandis va m e'm or Bako loyihasi 
asosida bunyod etilgan. Minorai Kalon o ‘m ida u qurilgunga qa- 
dar ham minora bo‘lgan. Ammo minora qulab tushgach, hozirgisi 
mustahkam qilib qayta qurilgan.
170

---

Minora pishiq g‘ishtdan, (27x27x4x5) changxok (alebastr) loyi- 
da terilgan. Minora yuqoriga qarab ingichkalashib borib, muqamas 
biian tugaydi. 16 ravoqli darchalar orqali atrofni kuzatish mumkin. 
Minora tepasiga eni 1 metrboMgan, 104 pillapoya orqali chiqiladi. 
Zinalar minoradagi 5 ta tor darchalar orqali yoritiladi..
Darchalar ichkariga qarab keskin kengaygan bo‘lib, bunda ich- 
kariga quyosh nurining ko'proq kirishiga mo‘ljallangan. Minorani 
bezash iehlari ham silliqlangan g ‘isht yordamida amalga oshiril- 
gan. Bezak g‘ishtning o ‘rniga qarab turli shaklda, sirti silliq par- 
dozlangan. Minora 14 ta ustma-ust joylashgan turli xil matematik 
shakldagi bejirim bezaklar bilan bezatilgan. Bezaklar orasida tari- 
xiy va diniy mavzudagi kufiy uslubidagi yozuvlar uchraydi.
Xususan, imoratning qoq belida minoraning qurilgan vaq- 
ti va uni qurdirgan Arslon Muhammadxonning ismi yozilgan. 
Ammo bu yozuv bo‘lak-bo‘lak holatda saqlangan bo‘lib, quril­
gan davridagi yozilgan yozuvdan faqat «besh yuz» so‘zi qolgan. 
Minoraning yuqori qismida qandaydir yozuv bo‘lgan. Ammo bu 
yozuv 1920-yilda, sho‘rolar bosqini davrida minoraga qarab otil- 
gan snaryad natijasida vayron etilgan. Minora 1924, 1960 hamda 
1997-yillarda ta’mirlangan.
(Ekskursantlarga tomosha qilish va rasmga tushishlari uchun 2 
daqiqa vaqt beriladi. Savollarga javob beriladi).
171

---

173
10
.1
0
-ra
sm
. 
P
o
y
i