Samarqand davlat universiteti tasdiqlayman

Ko’pchilik sotsiologlar shaxsning birlamchi sotsializatsiyasi qaerda boshlanadi deb hisoblaydilar?

1. 
   Maktab
   
2. 
   Oila
   
3. 
   Do’stlar davrasi
   
4. 
   Ish kollektivi
   

3. 
   Kishining birlamchi sotsializatsiyasi qay tarzda amalga oshadi?
   

1. 
   Qiyin
   
2. 
   Taqlid
   
3. 
   Ta`lim
   
4. 
   Majburlash
   

4. 
   SHaxs sotsializatsiyasi shakllanishiga ta`sir etuvchi omil nima?
   

1. 
   Irsiyat
   
2. 
   Tabiiy muhit
   
3. 
   Sotsial muhit
   
4. 
   Etnik kelib chiqish
   

5. 
   Kishi kim bo’lib tug’iladi?
   

1. 
   SHaxs
   
2. 
   Individ
   
3. 
   Inson
   
4. 
   Odam
   

6. 
   Cotsializatsiya individ hayotining qaysi davrlarida faoliyat ko’rsatadi?
   

1. 
   YOshlik.
   
2. 
   Bolalik.
   
3. 
   Butun hayoti davomida
   
4. 
   Qarilik
   

7. 
   Sotsiologiyada sotsializatsiyani gumanistik jihatda ishlab chiqqan olim...
   

1. 
   Kont.
   
2. 
   Dyurkgeym
   
3. 
   Sorokin
   
4. 
   Veber
   

8. 
   SHaxs sotsializatsiyasida manfaatini shakllanishining muhim omillari.
   

1. 
   Munosabat
   
2. 
   Harakat
   
3. 
   Tayanch
   
4. 
   Yo’nalish
   

9. 
   Desotsializatsiya deganda nimani tushunasiz?
   

A. eski qadriyatlarda voz kechish
V. YAngi qadriyatlarni qabul qilmaslik
S. eskini ham, yangisini ham qabul qilish
D. Hech qanday qadriyatlarga amal qilmaslik.

10. 
    Resotsializatsiya bu-...
    

A. eski qadriyatlarni tiklab, qayta qabul qilish
V. YAngi qadriyatlarni qabul qilish
S. eskini ham, yangisini ham qabul qilmaslik
D. Har qanday qadriyatlar amal qilish


MAVZU 9. SOTSIAL TASHKILOTLAR
Reja:

1. 
   Tashkilotni belgilash.
   
2. 
   Tashkilot nazariyasining asosiy yo’nalishlari.
   
3. 
   Tirik tabiatdagi tashkiliy hayot shakllari.
   
4. 
   Tabiiy tashkilotlar.
   
5. 
   F.U.Teylor, F. va L.Gil’bertlar, A.Fayol, M.Veberlarning tashkilotni o’rganishdagi ilmiy yondashuvlari.
   

1. «Tashkilot» tushunchasi ko’pincha kundalik amaliyotda qo’llaniladi, shu bilan birga bu tushunchaga turli tuman mazmun beriladi. A.I.Prigojin «Tashkilot» atamasining uchta keng tarqalgan ma`nosini taklif etadi.
Birinchidan, tashkilot yangi me`yorlarni ishlab chiqishda, barqaror aloqalarni yaxshilash, ijtimoiy guruhlar a`zolarining alohida harakatlarini muvofiqlashtirish bo’yicha ba`zi faoliyatlarni anglatadi. Bunday faoliyat «tashkil etish» so’zi bilan yaxshiroq tavsiflanadi. Uni shaxslarning guruhlardagi kelishilgan harakatlari, kooperatsiyasi va integratsiyasi uchun sharoitlar yaratish yo’li bilan sinergiyaning samaradorligiga erishishga yo’naltirilgan faoliyat kabi ham aniqlash mumkin.
Masalan, rahbar ishlab chiqarish jarayonini tashkil etadi. Bu esa, rahbar ishchilarni ish joylari bo’yicha operatsiyalar bajarilishida uzluksizlik va jadallikka erishish mumkin bo’ladigan darajada joylashtirishi lozim. Undan tashqari, u o’zaro almashinishni ta`minlashi va ishlab chiqarish, ish kuni tartibi, uchastka ishchilari va ta`minotchilarning o’zaro ta`sirlashish me`yorlarini belgilashi lozim. Bu faoliyat ishlab chiqarish jarayonini tashkil etish deb ataladi.
Ikkinchidan, tashkilot ko’pincha qandaydir ob`ektning atributi, uning xususiyatlari esa yo’lga qo’yilgan tuzilma sifatida tushuniladi. Bu ijtimoiy ob`ekt ba`zi ichki tuzilishga egaligi va ma`lum ma`noda bog’langan qismlardan iborat bo’lishini anglatadi. Odatda, «tashkilot» atamasi bu ma`noda tashkiliy va notashkiliy tuzilmalarni farqlash uchun qo’llaniladi.
Xususan, qanday guruh tashkil etilmasin, agar unda barqaror ijtimoiy rollar mavjud bo’lsa (ya`ni, har bir ishchi umumiy ishdan o’ziga jaratilgan qismni bajaradi), kishilarning xulq-atvorlarini, shuningdek atrofdagi guruhlar bilan yo’lga qo’yilgan aloqalar tartibga solib turuvchi qoidalar mavjud bo’ladi.
Uchinchidan, tashkilotning asosida ma`lum umumiy vazifani bajaruvchi institutsional xarakterdagi sun`iy yaratilgan ijtimoiy guruh tushuniladi.
Masalan, bank pullarni jamg’arish, taqsimlash va tartiblashtirilgan tarzda foydalanish vazifalarini bajaruvchi tashkilotni, maktab esa- yosh avlodga bilim berish va uni ijtimoiylashtirish vazifalarini bajarishda ishtirok etuvchi jamoa, tashkilotni o’zida namoyon etadi.
«Tashkilot» tushunchasining uchta ma`nosi o’zaro uzviy bog’langan. Har qanday tashkiliy guruh (atamaning uchinchi ma`nosi) uni «tashkil etish», ya`ni uning ichki tarkibi, kommunikatsiya tizimi, madaniy xususiyatlari, faoliyat sharoitlarini yaratish, shuningdek ijtimoiy rollarni taqsimlash bo’yicha faoliyat davomida shakllanadi. Ma`lumki, bu kabi tashkiliy guruh rasmiylashtirilganda, bu guruh ham biz uyushtirilgan deb nomlagan ichki sifatlarga ega bo’ladi.
Birlashtirilgan umumiy tushunchada qabul qilingan «Tashkilot» atamasining ko’rib chiqilgan ma`nolari uning ilmiy ta`rifini tushunish va ifodalashga tayanch beradi.