Samarqand davlat universiteti tarmoq texnologiyalari

Ma’lumotlarni taqsimlangan holda qayta ishlash - 
bu ma‘lumotlarni mus-
taqil holda, lekin taqsimlangan tizimni ifodalovchi, bir-biri bilan bog’langan 
kompyuterlar tomonidan qayta ishlash demakdir. Shuningdek uzatish tezligi 100 
Mbit/s ga teng Fast Ethernet mavjud. Gigabit Ethernet texnologiyasi yuzaga kel-
moqda. Ma‘lumotlarni taqsimlangan holda qayta ishlashni amalga oshirish uchun 
kо’p mashinali assotsiatsiya tashkil etilgan. Uning tuzilmasi quyidagi 
yо’nalishlardan biri bо’yicha ishlab chiqiladi:
* kо’p mashinali hisoblash komplekslari (KHK); 
* 
kompyuter (hisoblash) tarmog’i. 
Kо’p mashinali hisoblash kompleksi 
- qator о’rnatilgan hisoblash mashi-
nalari guruhi bо’lib, maxsus tutashtiruvchi vosita yordamida birlashtirilgan. Ular 
birgalikda yagona axborot jarayonini bajaradi.
Kо’p mashinali hisoblash kompleksi quyidagicha bо’lishi mumkin:
*
lokal-kompyuterlar 
bitta binoda о’rnatilgan sharoitda о’zaro aloqa uchun 
maxsus asbob-uskuna va alohida aloqa kanali talab qilmaydi;
*
masofali (distansion) 
- kompleksning ayrim kompyuterlari markaziy 
EHMdan ma‘lum masofada о’rnatilgan bо’ladi va bu ma‘lumotlarni uzatish uchun 
telefon aloqa kanallaridan foydalaniladi. 

---

115 
Lokal hisoblash tarmog’ining asosiy topologiyasi. 
LHT tarkibiga kiruvchi 
hisoblash mashinalari hisoblash tarmog’i tashkil etiladigan hududda eng tasodifiy 
holatda joylashishi mumkin. 
LHT topologiyasi - 
bu tarmoq uzellari birlashuvining о‘rtacha geometrik 
sxemasi.
Hisoblash tarmoqlari topologiyasi turlicha bо’lishi mumkin, lekin lokal 
hisoblash tarmog’i uchun uchta tur umumiy hisoblanadi. Bular: aylanma, shinali va 
yulduzsimon turlardir. Ba‘zan soddalashtirib aylana, shina, yulduz degan atamalar 
ishlatiladi. Biroq bu atamalar topologiya turi tom ma‘noda aylana, tо’g’ri chiziqli 
yoki aynan yulduz shaklida degan fikrni bildirmaydi.
Har qanday kompyuter tarmog’ini uzellar majmui sifatida kо’rishi mumkin. 
Uzel - 
tarmoqning uzatish vositasiga ulangan har qanday qurilma.
Topologi-
ya tarmoq uzellarini ulash sistemasini о’rtalashtiradi. Masalan, ellips ham yopiq 
egri, ham yopiq siniq chiziq aylanma topologiyaga, yopiq bо’lmagan siniq chiziq 
esa - shina topologiyaga mansub.