Samarqand davlat universiteti tarmoq texnologiyalari

ishchi stansiyasiga 
о’tkaziladi 
va kerakli ishni bajaradi. Bunda barcha ma‘lumotlarni qayta ishlash (agar ular 
umumiy resurs bо’lsa va faylli serverda saqlanayotgan bо’lsa ham) foyda-
lanuvchining kompyuterida amalga oshiriladi. Shubhasiz buning uchun 
ma‘lumotlar saqlangan fayllar foydalanuvchining kompyuteriga kо’chirilishi 
kerak. 
Ikkinchi tamoyil «kliyent-server» arxitektura 
deb ataladi. Uning dasturiy 
ta‘minoti resurslardan jamoa bо’lib foydalanishgagina mо’ljallanib qolmay, ularni 

---

109 
qayta ishlash va foydalanuvchi talabiga kо’ra resurslarni joylashtirishga 
mо’ljallangan. «Kliyent-server» arxitekturalar dasturi tizimi ikkita bо’linmadan 
iborat: Serverning dasturli ta‘minoti va foydalanuvchi - mijozning dasturiy 
ta‘minoti. Bu tizimlar ishi quyidagicha tashkil qilinadi: mijoz-dasturlar foyda-
lanuvchining kompyuterida bajariladi va umumiy kirish kompyuterida ishlaydigan 
dastur - serverga sо’rov jо’natiladi. Ma‘lumotlarning asosiy qismini qayta ishlash 
kuchli server tomonidan amalga oshiriladi, foydalanuvchi kompyuteriga faqat ba-
jarilgan sо’rov natijalari yuboriladi. Ma‘lumotlar bazasi serverlari katta hajmdagi 
ma‘lumotlar (bir necha 10 gigobayt va undan kо’p) bilan ishlashga mо’ljallangan 
va kо’p sonli foydalanuvchilar yuqori unumli ishlab chiqarishni, ishonch va 
himoyalanganlikni ta‘minlaydi. Global tarmoqlari ilovalarida kliyent-server arx-
itekturasi (ma‘lum ma‘noda) asosiy sanaladi. Katta matnli sahifalarni saqlash va 
qayta ishlashni ta‘minlovchi mashhur Web-serverlari, FTD-serverlari, elektron 
pochta serverlari va boshqalar ma‘lum. Sanab о’tilgan xizmat turlarining mijoz 
dasturlari ushbu serverlar tomonidan xizmatni qabul qilish olish va ulardan javob 
olish uchun sо’rash imkonini beradi.
Taqsimlanadigan resursga ega har qanday kompyuter tarmog’i server deb 
yuritilishi mumkin. Chunki boshqa kompyuterlarda foydalanishga ruxsat bо’lgan 
bо’linuvchi modemli kompyuter modem yoki kommunikatsiyali serverdir.
Shaxsiy kompyuterlarning lokal tarmog’i keng tarqalgan. Dunyodagi 
kо’pgina shaxsiy kompyuterlar shu tarmoqlarda ishlaydi. Lokal tarmoqlar bir-
biridan uncha uzoq bо’lmagan masofada joylashgan kompyuterlarni bog’lab turadi. 
Odatda ular bir yoki bir necha yaqin joylashgan korxona, muassasa va ofislar 
kompyuterlarini birlashtiradi. Lokal tarmoqning asosiy farqlanuvchi xususiyati 
barcha uni yagona kompyuterlarning ma‘lumot uzatish tezkor kanali va kommu-
nikatsiya asbob-uskunalarida xatolik yuzaga kelish ehtimolligining deyarli 
yо’qligi.