Samarqand davlat universiteti raqamli texnologiyalar fakulteti

Translyatorlar turi va strukturasi.


Boshlang’ich programma

Natijaviy prog.

Translyator

a)

translyator

Translyator – sistemaviy programma bo’lib programmani bir (boshlang’ich) tildan boshqa natijaviy, chiqarish) tilga tarjima qiladi. Yuqori darajali tillardan mashina yoki mashinaga mo’ljallangan tilga tarjima qiladigan translyatorlar(tarjimonlar) ko’proq tarqalgandir.

a)

Program. chiqarish malumoti.

Ma’lumot

Programaning kiritish ma’lumoti.





Boshlang’ichprogramma
b)


Program. chiqarish malumoti.

Translyator



Program. kiritish ma’lumoti.

Rasm. Translyatorlarning ishlash prinsiplari.

Birinchi sxemada (a) programma to’liq tarjima qilinadi va keyin bajariladi. Ikkinchi(b) sxemada esa,programma qadamma-qadam tarjima qilinadi vabajariladi.

Birinchi sxema asosida tashkil qilingan va ishlaydigan translyatorlar kompin-syatsyalanuvchi (ya’ni komplyatorlar) translyatorlar va ikkinchi sxemadagi translyatorlar interpretatsiyalanuvchi (yani interpretatorlar) translyatorlar deymiz.

Interpretatorlar (masalan beysik, lion, refal) va komplyatorlar (PL/1, Pascal, Cu) o’ziga xos qulaylik va kamchiliklarga ham ega . Interpretatorlar sodda tashkil qilinadi va programmani tarjima qilish va bajarish jaroyonida xotirada bo’lishi zarur. Komplyatorlar murakkab bo’lsa ham programmani tarjima qilingandan keyin (.exe, .obj fayllar) operativ xotirada bo’lishi shart emas.

Translyatorlarning yana bir turi assembler yoki zagruzchik (yuklovchi)

deyiladi. Ularning kirish tipi mashina yoki mashinaga mo’ljallangan tiplar geruhiga kiradi. Bu tillar yordamida programma tuzishda katta tezkorlikka (programmani mashinada bajarish nuqtai nazardan) erishiladi , ammo programmani loyihalash (ishlab chiqish) murakkablashadi, chunki biz programmani har bir kichik detalini asoslashimiz kerak.