Samarqand davlat universiteti matematika fakulteti nazariy mexanika kafedrasi



Download 0,69 Mb.
Pdf ko'rish
bet3/3
Sana03.07.2022
Hajmi0,69 Mb.
#736058
1   2   3
Bog'liq
4-HGI Rajabov Mirzoxid

Topshiriq:
M nuqtaning berilgan harakat tenglamalari asosida,uning
trayektoriya tenglamasi, vaqtning 
𝑡 = 𝑡
1
paytida traektoriyadagi vaziyati,
tezligi, to’la tezlanishi, urinma va normal tezlanishlari, tegishli nuqtada 
trayektoriyaning egrilik radiusi topilsin. Natijalar shaklda tasvirlansin
 
7-masala.
Berilgan: 
𝑥 = 𝐴𝑡 − 3

𝑦 = 𝐵𝑡
2
+ 𝑡 + 3
(1)
Bunda 
𝑡
1
= 1 𝑠
;
𝑥, 𝑦 – 𝑠𝑚 𝐴 = 8, 𝐵 = 7
𝑥 = 8𝑡 − 3
𝑦 = 7𝑡
2
+ 𝑡 + 3
Yechish. 1. 
(1) harakat tenglamalari parametrik ko’rinishdagi trayektoriya 
tenglamasidir, bunda parametr – t. Trayektoriyaning dekart koordinatalaridagi 
tenglamasini topish uchun dan t ni yo’qotish kifoya. Buning uchun ularni 
quyidagicha yozib olamiz 
{
𝑥 + 3
𝐴
= 𝑡
𝑦 = 𝐵 (
𝑥 + 3
𝐴
)
2
+
𝑥 + 3
𝐴
+ 3
𝑦 = 7 (
𝑥+3
8
)
2
+
𝑥+3
8
+ 3
(2) 
2. 
Harakat tenglamalari (1) dan vaqt bo’yicha birinchi tartibli hosila olib, 
tezlikning Dekart koordinatalari o’qlaridagi proyeksiyalarini topamiz.
{
𝑣
𝑥
= 𝑥̇
𝑣
𝑦
= 𝑦̇
𝑣
𝑥
= 8

𝑣
𝑦
= 14𝑡 + 1

(3)
Bular asosida 
𝑣̅
tezlikning moduli va yo’naltiruvchi kosinuslarini topamiz: 
|𝑣̅| = √𝑣
𝑥
2
+ 𝑣
𝑦
2
= √8
2
+ (14𝑡 + 1)
2
= √196𝑡
2
+ 28𝑡 + 65
cos(𝑣̅ ^ 0𝑣
𝑥
) =
𝑣
𝑥
𝑣̅
=
8
√196𝑡
2
+28𝑡+65
cos(𝑣̅ ^ 0𝑣
𝑦
) =
𝑣
𝑦
𝑣̅
= −
14𝑡+1
√196𝑡
2
+28𝑡+65
(4) 
Nuqta tezlanishi vektori 
𝑤
̅
ning koordinata o’qlaridagi proyeksiyalarini topish


uchun (3) tenglamalardan t vaqt bo’yicha birichi tartibli hosila olamiz:
𝑤
𝑥
= 𝑣
𝑥
̇ = 0
𝑤
𝑦
= 𝑣
𝑦
̇ = 14
|𝑤
̅| = √𝑤
𝑥
2
+ 𝑤
𝑦
2
= √0
2
+ 14
2
= 14
tezlanish vektorining yo’naltiruvchi kosinuslari quydagicha topiladi: 
cos(𝑤
̅ ^0 𝑤
𝑥
) =
𝑤
𝑥
𝑤
̅
=
0
14
= 0
(
5
1

cos(𝑤
̅ ^0 𝑤
𝑦
) =
𝑤
𝑦
𝑤
̅
=
14
14
= 1
3.
Nuqta trayektoriya bo’ylab to’xtab – to’xtab harakat qilishi mumkin, 
lekin harakat yo’nalishi birinchi to’xtaguncha va to’xtashlar oraliqlarida 
o’zgarmaydi. To’xtashdan keyin nuqta o’z harakatini ilgarigi yo’nalishda davom 
ettiradi yoki teskari yo’nalishga o’zgartiradi. Shuning uchun ham nuqtaning
to’xtaydigan paytlarini va joylarini aniqlash zarur. Bu esa nuqta to’xtalganida uning 
tezligi nolga teng bo’lishi shartidan topiladi, ya’ni 
= 0
.
|𝑣̅| = 𝑣
𝜏
= √196𝑡
2
+ 28𝑡 + 65
Demak, nuqta tinch holatdan harakatga keladi. Bu tenglikni vaqt bo’yicha noldan t 
gacha integrallasak nuqtaning trayektoriya bo’ylab harakat qonuni kelib chiqadi, 
ya’ni 
𝑠(𝑡) = ∫ 𝑣
𝜏
𝑑𝑡 = ∫ √196𝑡
2
+ 28𝑡 + 65
𝑡
0
𝑡
0
𝑑𝑡
4. 
Yuqorida keltirilgan formulaga asosan nuqta tezlanishining trayektoriyaga
o’tkazilgan urinmadagi proyeksiyasi 
𝑤
𝜏
=
𝑑𝑣
𝜏
𝑑𝑡
=
196𝑡 + 14
√196𝑡
2
+ 28𝑡 + 65
Tezlanishning moduli 
|𝑤
̅| = √𝑤
𝜏
2
+ 𝑤
𝑛
2
bo’lgani uchun normal tezlanish
quyidagicha topiladi 
𝑤
𝑛
= √𝑤
2
− 𝑤
𝜏
2
= √14
2
− (
196𝑡 + 14

196𝑡
2
+ 28𝑡 + 65
)
2
=
112

196𝑡
2
+ 28𝑡 + 65
Yuqorida topilganlarga asosan egrilik radiusini topish qiyinchilik tug’dirmaydi


𝜌 =
𝑣
2
𝑤
𝑛
=
√(196𝑡
2
+ 28𝑡 + 65)
2
112
√196𝑡
2
+ 28𝑡 + 65
=
(196𝑡
2
+ 28𝑡 + 65)√196𝑡
2
+ 28𝑡 + 65
112
5. 
Vaqtning 
𝑡
1
= 1
sek payti uchun tegishli formulalardan quyidagilarni topamiz: 
𝑥(1) = 8𝑡 − 3 = 5 𝑠𝑚
𝑦(1) = 7𝑡
2
+ 𝑡 + 3 = 11 𝑠𝑚

𝑣
𝑥
(1) = 8 𝑚/𝑠

𝑣
𝑦
= 14𝑡 − 1 = 13 𝑚/𝑠

𝑣(1) = √196𝑡
2
+ 28𝑡 + 65 = 17
sm/s 
𝑤
𝑥
(1) = 0 𝑠𝑚/𝑠
2
𝑤
𝑦
(1) = 14 𝑠𝑚/𝑠
2
𝑤(1) = 14 𝑠𝑚/𝑠
2
𝑤
𝜏
(1) =
196𝑡 + 14
√196𝑡
2
+ 28𝑡 + 65
= 12.4 𝑚/𝑠
2
𝑤
𝑛
(1) =
112
√196𝑡
2
+ 28𝑡 + 65
= 6.6 𝑚/𝑠
2
6. Tezlik va tezlanish hamda ularning dekart va tabiiy koordinatalar
sistemalaridagi proyeksiyalari 4-rasmda keltirilgan 
𝑥
4 − 𝑟𝑎𝑠𝑚
𝑤
𝜏
𝑦
𝑤
̅
𝑣
𝑥
𝑣
𝑦
𝑣
𝑤
𝑛

Download 0,69 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish