Samarqand davlat universiteti maktabgacha ta’lim fakulteti maktabgacha ta`lim nazariyasi va metodikasi kafedrasi roʻyxatga olindi

 Jahon xalqlari 
bolalar adabiyotlari, jumladan rus va qardosh xalqlar bolalar adabiyotlari
ning ilg`or 
tajribalarini o`rganish va ijodiy o`zlashtirish ham o`zbek bolalar adabiyotini yuzaga 
keltirish va rivojlantirishda samarali omil bo`ldi. Bu jarayon XIX asrning so`nggi choragida 
maktab-maorifsohasida sodir bo`la boshlagan siyosiy-ijtimoiy va ma`naviy-madaniy 
o`zgarishlar ta`sirida namoyon bo`la bordi, XX asr boshlarida esa hayotiy mazmun kasb 
etdi. Bunda milliy uyg`onish davrining ilg`or ziyolilari Mahmudxo`ja Behbudiy, 
Munavvarqori Abdurashidxonov, Saidrasul Aziziy (1866-1936) Abdulla Avloniylar, 
ayniqsa, salmoqli natijalarga erishdilar. M. Behbudiyning «Risolai asbobi savod»(1914), 
«Risolai jo`g`rofiyai umroniy» (1905), Risolai jo`g`rofiyai Rusiy» (1905), Kitobat-ul atfol» 
(1908), «Amaliyoti islom» (1908), «Tarixi islom» (1909), Munavvarqorining «Adibi 
avval», «Adibi soniy», «Tavji-al qur`on», «Yer yuzi» singari alifbo xrestomatiya va o`quv 
qo`llanmalari dunyoga keldi. Ayniqsa, S.M.Graminiskiyning (1859-1919) qo`llab-
quvatlashi va uning tomonidan tuzilgan «Birinchi o`qish kitobi», «Ikkinchi o`qish 
kitobi»(1898), «Uchinchi o`qish kitobi»(1898) darsliklari ta`sirida bitilgan Saidrasul 

---

67 
Aziziyning «Ustodi avval» (1902) otlig` birinchi o`zbek alifbosi, Abdulla Avloniyning 
«Birinchi muallim» (1908) va «Ikkinchi muallim» (1912), shuningdek, to`rt juzdan iborat 
«Adabiyot yoxud milliy she`rlar» singari darslik va qo`llanmalari katta e`tibor qozondilar, 
ularda keltirilgan she`r va nasriy lavhalar bolalarbopligi bilan ajralib turishidan tashqari, 
aksariyati I.A. Krilov, A.S.Pushkin, L.N. Tolstoy va K.D. Ushinskiylarning bolalarga 
atalgan masallari, she`riy ertaklari va hikoyalari tarjimasidan iborat edi. Zotan, XX asr 
boshlaridagi o`zbek ma`rifatparvarlik harakatining yetakchi namoyandasi, Toshkentdagi 
yangi usul – “usuli savtiya” maktablarining asoschilaridan biri Abdulla Avloniy o`zbek 
bolalar adabiyoti taraqqiyotiga ham samarali hissa qo`shgan shoirdir.