Samarqand Davlat universiteti Kimyo fakulteti (kechki bo’lim) 212-guruh talabasi Abdukarimov Shaxriyorning

10.7. Eruvchanlik ko‘paytmaasi

Qiyin eruvchan birikmaning chukmasi sirtida shu chukma bilan ionlar urtasida muvozanat sodir bo‘ladi. Kam eriydigan tuzga massalar ta’sir qonuni kullasak , masalan :

СаСО₃↔Са²⁺+СО₃^2-

[Са²⁺ ][ СО₃^2- ]

К= ———————
[СаСО₃ ]

Muvozanat qattiq modda (CaCO₃) va eritmadagi ionlarning tuk-nashish sirtida sodir bo‘lgani uchun [CaCO₃ ] konsentratsiyasi uzgar-maydi. O‘zgarmas temperaturada K*[CaCO₃ ] ko‘paytmaasi o‘zgarmas kattalik bo‘lgani uchun uni EK bilan ishoralanadi:

[[Са²⁺ ][ СО^2-₃ ]= [СаСО₃ ]*К=const=ЭК

Qattiq fazaning sirtidagi tuyingan eritmadagi kam eruvchan birikmalarning ionlar konsentratsiyasining ko‘paytmaasi biror temperaturada o‘zgarmas qiymat bo‘lib, moddaning eruvchanlik ko‘paytmaasi (EK) deyiladi .

Qiyin eriydigan ba’zi birikmalarning EK sistema 25˚ S da quyidagi qiymatlarga ega :

EK_AgSl=[Ag⁺][Cl^-]=1,73*10^-10

ЭК_АgСl=[Аg⁺][Cl^-]=1,73*10^-10
ЭК _BaSO4=[Ba²⁺][SO^2-₄]=1,43*10^-9
ЭК_СаСО3=[Са²⁺][СО^2-₃]=4,52*10^-9
ЭК_РbS=[Рb²⁺][S^2-]=1,12*10^-29
ЭК_СuS [Сu²⁺][S^2-]=4,1*10^-28

Eruvchanlik ko‘paytmaasi qiyin eriydigan elektrolitning umumiy eruvchanligi bilan bog‘liqdir. Yuqoridagi misollardan kurinib turibdiki, CuS va PbS larning eruvchanligi juda ham kichik.

Foydalangan adabiyotlar.

1. X.I. Akbarov “Fizikaviy kimyo” kursidan o’quv

qo’llanma Toshkеnt-2006y

2. X.R.Rustamov “Fizik kimyo” Toshkent 2000y

3. X.U.Usmanov “Fizik kimyo” Toshkent 1974y
4 . Jo’rayeva L, Dusmatova D. Fizik kimyodan amaliy
mashg’ulotlar
5. «Fizik kimyo» fanidan o’quv uslubiy majmua Urganch 2013-2014y
6. www.google.ru
7. www.ZiyoNet.uz