Samarqand davlat universiteti isoqjon negmatov ijtimoiy ishning etik

3. Ijtimoiy kompetentlik, ya’ni ijtimoiy munosabatga kirishish va 
muloqotchanlik 
ko‘nikmalarining 
shakllantirilishi
. 
Bunda 
quyidagi 
ko‘nikmalar shakllantirilishini nazarda tutadi: 
1) boshlang‘ich ko‘nikmalar – insonga boshqalar bilan aloqaga kirishish va 
ularning suhbatiga qo‘shilish imkoniyatini beruvchi ba’zi minimal ko‘nikmalar. 
Suhbatga kirishish, tinglay bilish, e’tiborli bo‘lish, savollarga javob berish; 
muhokama qilish, e’tirof etish qoidasi.
2) suhbatda o‘zini namoyon eta olish – o‘zining hissiyotlari, ko‘nikmasi va 
kechinmalarini namoyon eta olish yoki ma’lumotni boshqalarga etkaza olish 
ko‘nikmalari. 
Takalluf aytish, minnatdorchilik bildirish, qo‘llab-quvvatlash, yordam 
so‘rash, iltimos qilish, topshiriq va vazifalarni tushuntirish, topqirlik ko‘nikmalari, 
shikoyat bilan murojaat qilish, vujudga kelgan muammoni mustaqil tarzda hal 
etishga urina olish ko‘nikmasi, dunyoqarash va o‘z nuqtayi nazariga ega bo‘lish; 
o‘zining noroziligini namoyon etish, o‘zining e’tirozini to‘g‘ri va halollik bilan 
oshkor etish.
 
3) suhbatda boshqa kishining fikriga yoki uning kechinmalariga nisbatan 
munosabat.
O‘zgalar fikrini qadrlash, qadrli ekanligini inobatga olish, xayrixohlik, 
boshqa insonning kechinmalariga javob berish (empatiyA., hamfikrlilik, uzr 
so‘rash – afuslanayotganligini namoyon eta olish, ko‘rsatmalarni bajarish, 
takliflarini e’tiborga olish; ularni o‘z g‘oyalari va dunyoqarashi, e’tiqodi bilan 
taqqoslash, muvaffaqiyatsizlikka nisbatan adekvat munosabat, bir-biriga qarama-
qarshi ziddiyatli murojaatlarni tahlil etish, shikoyatga munosabat, boshqa 
insonning g‘azabini tushunishga harakat qilish,
4) oldinda turgan vazifalarni rejalashtirish ko‘nikmasi
boshqa insonlar bilan 
suhbatlashishdan yoki biror narsa qilishdan oldin uni rejalashtirish va oldinda 
turgan vazifani bajarishga yetarlicha tayyorgarlik ko‘rish, rejalashtirilgan 
ishlarning haqiqatga yaqinligi, maxsus ma’lumot olish uchun vakolatli insonlarga 
murojaat eta olish, topshiriqni bajarishga diqqatni jamlash, ishni samarali bajarish 

---

394 
uchun imkoniyat beruvchi sharoitlarni yaratish, o‘zining qobiliyat va 
imkoniyatlarini baholash, suhbatda o‘z mavqeyini avvaldan asoslash, ustuvor va 
muhim – yechilishi zarur bo‘lgan muammmolarni farqlay olish, qaror qabul qilish, 
haqqoniy baholay olish, manfaatdorlik. 
5) ijobiy ma’qul bo‘lgan xulq namunalaridan foydalanish 
Ziddiyatli vaziyatlardan chiqib keta olish, suhbatdoshining kechinmalarini 
to‘g‘ri tahlil qila olish, xatti-harakatlarni to‘g‘ri baholay olish, iltimos bilan 
murojaat qilish, o‘zini boshqara olish, harakat va hissiyotlarni nazorat qila olish, 
o‘zaro kelishuvga kela olish, o‘zgalarga yordam berish, tashabbuskorlik, shijoat, 
o‘z mavqeyini himoya qila olish.