Samarqand davlat universiteti isoqjon negmatov ijtimoiy ishning etik

 
3. Ijtimoiy xizmatchiga bolalar bilan ishlashda kerak bo‘ladigan bilim va 
tajriba 
So‘nggi yillarda mamlakatda ijtimoiy yetimlikning oldini olish, aholi va 
yoshlar orasida sog‘lom oila qurishga mas’uliyat bilan yondashishni targ‘ib qilish, 
oilaviy qadriyatlarga ma’naviy-axloqiy munosabatni shakllantirish bo‘yicha keng 
ko‘lamli ishlar amalga oshirildi. 
Ko‘rilgan chora-tadbirlar tarbiya muassasalari va ularda tarbiyalanayotgan 
yetim bolalar va ota-onasining qaramog‘idan mahrum bo‘lgan bolalar sonini 
sezilarli ravishda kamaytirishga yordam berdi. 
Shu bilan birga, bolalarni joylashtirishning oilaviy hamda boshqa muqobil 
shakllarini keng joriy etish, ayniqsa, ularni tarbiyalash uchun oilaga qabul qilish 

---

382 
(patronat), shuningdek, bolalarni mustaqil hayotga tayyorlash uchun qulay shart-
sharoitlar yaratish bo‘yicha qo‘shimcha choralar ko‘rish talab etilmoqda
449
. 
O‘zbekistonda ijtimoiy himoyaning milliy strategiyasida,
bolalar va 
kattalarni ijtimoiy himoya qilish bo‘yicha xalqaro standartlarga muvofiq ishlab 
chiqilib, quyidagilarni inobatga olinishi nazarda tutilgan. Jumladan: 
1) ijtimoiy himoya jamiyatning barcha a’zolariga butun hayot davomida 
taqdim etilishi lozim va bunda uning tashkiliy qismlari bo‘lmish ijtimoiy sug‘urta, 
ijtimoiy yordam, ijtimoiy xizmatlar va bandlik dasturlari o‘rtasida aloqalar 
o‘rnatilishi; 
2) ijtimoiy himoya ustuvorliklarini ehtiyojlar va huquqlar bilan 
muvofiqlashtirish; 
3) ijtimoiy himoyani ta’minlashda qatnashuvchi barcha tashkilotlar orasida 
muvofiqlikni kuchaytirish. Bunda ijtimoiy himoya muassasasi turli hildagi ijtimoiy 
himoya dasturlarini samarali muvofiqlashtiradi va birlashtiradi, hamda milliy 
miqyosda hisobdorlik va javobgarlikni ta’minlashda yetakchilik qiladi, 
shuningdek, ijtimoiy himoyaning milliy strategiyasini amalga oshirishning asosiy 
mexanizmi bo‘lib xizmat qilishi ko‘rsatilgan
450
. 
Ijtimoiy ishning institutlashuvi O‘zbekiston jamiyatini modernizatsiyalash 
jarayonining bir qismi hisoblanadi. Ijtimoiy ish malakali mutaxassislar, 
O‘zbekistondagi ijtimoiy siyosatni amalga oshiradigan davlat, jamoatchilik va 
xususiy tashkilotlar, shuningdek, mutaxassislar tayyorlovchi ta’lim muassasalari 
singari ijtimoiy ishning subyektlari; nafaqaxo‘rlar, ishsizlar, nogironlar, bolalar, 
o‘smirlar, zo‘ravonlikni boshdan kechirgan kishilar, yolg‘iz qariyalar kabi mijozlar 
ya’ni, ijtimoiy ish obyektlari hamda muhtojlarga yordam ko‘rsatish bilan 
shug‘ullanadigan tashkilotlardan iborat bo‘lgan noyob elementlar tizimini 
shakllantirdi. 
Shuningdek, 
mamalakatimizdagi 
ijtimoiy 
ish 
institutlari 
rivojlanishining tahlili, mazkur institut uzoq tarixga ega bo‘lib, milliy an’analar va 
o‘zbek xalqiga xos mehr-shafqat tuyg‘ulari shaklidagi o‘zaro yordamning kuchli 
potensialini o‘zida birlashtirganligini ko‘rsatdi. Aynan ushbu jihatdan manzilli 
yordam mexanizmlarini rivojlantirishda foydalanish zarur. Bundan kelib chiqqan 
holda, ijtimoiy ish institutlarining jadal rivojlanishi hamda, tezkorlik bilan 
muayyan maqom kasb etishi uchun uning shakllanishdagi sotsio-madaniy va 
milliy-tarixiy xususiyatlarini nazarda tutish zarur. Shu bilan birga ijtimoiy himoya 
tizimining tadqiqi natijasida turli tashkilotlardagi xodimlar shtatida ijtimoiy xizmat 
bo‘yicha mutaxassislar shtatini joriy qilish, ijtimoiy xodimlar Assotsiatsyasisi 
tuzish va rivojlantirish zarur. Bu esa kattaroq ko‘lamdagi aholi qatlamini qamrab 
olish imkonini beradi. Shu bois har bir tashkilot va yashash joylarida yuzaga 
kelgan muammolarni samarali hal qilishda ta’lim olgan ijtimoiy xodimlardan 
foydalanish lozim
451
. 
449
 Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Етим болалар ва ота-онасининг қарамоғидан маҳрум бўлган 
болаларни ижтимоий ҳимоя қилишни кучайтиришга оид қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги қарори- 
https://lex.uz/docs/4199119 
450
 https://www.gazeta.uz/uz/2020/08/12/social-assistance-programs/ 
451
 Алексеева В.С.Ўзбекистонда ижтимоий ишнинг институт сифатида шаклланиши // Социол.фанлари 
бўйича фалс.д-ри (PhD) дисс. автореферати.- Тошкент, 2018. – Б. 15-16. 

---

383 
Bu esa