Samarqand davlat universiteti isoqjon negmatov ijtimoiy ishning etik

 
kasb axloqi-jamiyat tomonidan qabul qilingan axloq qoidalarini 
kishilarning ixtisoslariga nisbatan amalda tatbiq qiluvchi aniq kasbiy burch, 
sha’n, or-nomus, qadr-qimmat kabi xatti-harakatlarning majmuyi, umumiy ax-
loqning kishilar kasb-koridagi o‘ziga xos ko‘rinishidir
.
O‘qituvchilik ixtisosiga qarab – pedagog axloqi; tibbiyot ixtisosiga qarab – 
shifokor axloqi; huquqni muhofaza qilish ixtisosiga qarab-yurist axloqi; xizmat 
ko‘rsatish ixtisosliga qarab – xizmat ko‘rsatish etikasi kabi atamalar qo‘llanilishi 
ham bejiz emas. Shu nuqtayi nazardan kelib chiqib, masalaga kontent tahlilni 
amalga oshirgan holda ijtimoiy ish xodimining kasbiy axloqi to‘g‘risida munosabat 
bildirish lozim. 
Ijtimoiy ishda kasbiy axloq mutaxassislik, muassasa, uning a’zolarining 
nufu-zini oshirish uchungina emas, balki jamoa manfaatlarini himoyalashga, 
jamoaviy va shaxsiy darajalarda mavjud ehtiyojlarni qondirish uchun, kasbiy 
muvaffaqiyatga erishish uchun xizmat qiladi. Ijtimoiy sherikchilik tizimi rivojlanib 
borayotgan bir davrda, mehnat bozorini egallash va ishlab chiqarilayotgan 
mahsulotlar bozorini ta’minlash maqsadida har qanday muassasa, xoh ishlab 
chiqarish, xoh loyihalash-tiruvchi, xoh ta’lim-tarbiya muassasasi, xoh ijtimoiy 
xizmat ko‘rsatish bo‘lmasin, o‘zining jamoasi safida yetuk mutaxassislarni faoliyat 
yuritishidan manfaatdordir. Negaki, mavjud kasbiy nufuzni saqlab qolish, saralar 
qatorida turish uchun bu shartli talab hisoblanadi. Shunga qaramasdan o‘zining 
rivojlanish strategiyasini takomil-lashtirib borish tavsiya etiladi. Buning uchun 
asosiy vazifalar sifatida quyidagilarni bajarish maqbul hisoblanadi: 
♦ ijtimoiy ish xodimlarning kasbiy tayyorgarligini doimiy oshirib borish 
uchun muassasa doirasida xodimlar reytingini ishlab chiqish; 
♦ ijtimoiy ish bo‘yicha tayyorlanadigan kadrlar tizimini kasbiy 
manfaatdorlik jihatidan nazoratga olish va takomillashuvini ta’minlashga erishish; 
♦ tayanch hisoblangan kasbiy mahoratlar besh yil mobaynida raqobatbar-
doshligining yo‘qotishini inobatga olib, kasbga yollash va kasbga tanlov o‘tkazish 
tizimini ishlab chiqish va tatbiq etish; 
♦ ijtimoiy ish xodimlarida muassasa jamoasiga taalluqli ekanligi bilan g‘u-
rurlanish hissini shakllantirish uchun turli psixologik, iqtisodiy va ma’rifiy tadbir-
larni joriy etish va b. 
Nazariy jihatdan, kasbiy axloq aniq kasb misolida metrik uslublar asosida 
o‘r-ganiladi, fanda uni muammoga institutsional yondashuv deb yuritiladi. Garchi, 
kas-biy axloq masalasiga institutsional, funksional yondashuvlar asosida ayrim 
tadqi-qotlar o‘tkazilgan bo‘lsada, biroq ijtimoiy ishning nazariy modeli 
yaratilmagan. Shu sababli, D.Rahmonov tomonidan ilgari surilgan quyidagi ikkita 
nazariy modelni keltirish mumkin: 
Birinchi model:
“Jamiyat – ijtimoiy muammolar – ijtimoiy siyosat (xizmat 
ko‘rsatish muassasalarining faoliyati) – ijtimoiy ish mutaxassisi – ijtimoiy yordam 
olishga muhtoj inson (guruh) – individual darajada namoyon bo‘lgan muammo 
(nuqson) – amaliy ijtimoiy yordam ko‘rsatish – ijtimoiy munosabat (baho berish, 
e’tirof etish ko‘rinishlarida)”
. 

---

73