Samarqand davlat universiteti huzuridagi xalq ta’limi xodimlarini qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish hududiy markazi

 
deyiladi. 
Artezian suvlari
— har xil chuqurlikda suv o`tkazmaydigan qatlamlar 
oralig`ida hosil bo`lgan yer osti suvlari. Artezian suvlari bosim ostida bo`ladi, 
shuning uchun burg` qudug`i qazilganda suvli qatlamnnng shipidan yuqori 
ko`tariladi, bosim etarli darajada kuchli bo`lganda esa yer yuziga ko`tariladi yoki 
favvora bo`lib chiqadi. Artezian so`zi Frantsiyadagi Artua viloyati nomidan 
olingan.
Arxipelag
, to`da o r o l l a r (italyancha 
arxi 
— dastlabki, 
pelago 
— dengiz) — 
bir-birlaridan unchalik uzoq bo`lmagan va odatda bir butun deb hisoblanadigan 
orollar to`dasi.
Atmosfera
(yunoncha 
atmos 
— bug`, 
spharia 
— shar)—Yer bilan bir 
butundek birga aylanadigan havo qobig`i. Atmosferaning Yer yuzidan 100—200 
km balandlikkacha bo`lgan qatlami azot (78,1%), kislorod (20,9%), argon (0,9%) 
va karbonat angidrid gazi (0,03%) aralashmasidan iborat. Atmosferada bu 
gazlardan tashqari suv bug`lari, chang va juda kam miqdorda siyrak gazlar bor. 
Amosferada 10 km gacha balandlikda asosan yerda hosil bo`lgan chang bo`ladi. 
Katta balandliklarda esa, meteor jismlar yonishidan hosil bo`lgan kosmik chang 
bo`ladi. Ayniqsa, atmosferaning yerga yaqin qatlamida chang ko`p, bu yerda 1 kub 
sm quruq havoda 100 mingtagacha chang zar-ralari bor. Balandlik ortgan sari 
atmosferaning zichligi, bosimi, harorati va boshqa fizik hamda kimyoviy xossalari 
o`zgaradi. Atmosfera Quyidagi 5 qatlamga bo`linadi: troposfera, stratosfera, 
mezosfera, termosfera yoki ionosfera, ekzosfera. 
Atmosfera frontlari
— troposferada turli xil fizik xususiyatlarga ega bo`lgan 
havo massalarini bir-biridan ajratib turuvchi kambar (eni bir necha o`n km), lekin 
uzun cho`zilgan (yuzlab, ba`zan minglab km) oraliq, o`tkinchi zona.
Afeliy
(yunoncha 
aro 
— dan 
xelios — 
Quyosh) —sayyora, asteriod, dumli 
yulduzlar orbitalarining Quyoshdan eng uzoq nuqtasi. 

---

57 
Baland tog`lar
— rel`efning morfogenetik tipi, balandligi 2000 m dan yuqori 
bo`lgan tog`lar. Yuqorida muz bilan qoplanganligi sababli muz hosil qilgan rel`ef 
shakllari keng tarqalgan bo`ladi. Bunday tog`larga Himolay, Tyanshan, Al`p, 
Pomir, Kavkaz, Oltoy tog`lari kiradi.