Samarqand davlat universiteti fizika fakulteti

Magnit induksiyasi (B, mTl) 

3.15– rasm. Fe/Cu/Fe yupqa pardali namunasi magnit qarshiligining 

magnit maydon induksiyasiga bogʻliqligi. U

Toʻgʻ

=0,5 V, T = 300 K. 

 

 

3.16– rasm. Fe/Cu/Fe  yupqa pardali namunasi magnit qarshiligining magnit maydon 

induksiyasiga bogʻliqligi. U

Tes

=0,5 V, T = 165 K 

 

M

a

g

n

it q

a

rs

hi

li

k, 

∆

R/R

0

, %

 

M

ag

ni

t 

qa

rs

hi

li

k, 

∆

R

/R

0

, 

%

 

Magnit maydon induksiyasi (B, mTl) 

 

 

---

82 

 

Oʻlchash  natijalari  olingan  namunalarda  sezilarli  manfiy  magnit qarshilik 

mavjuligini  koʻrsatdi.  Maginit  maydon  induksiyasi  oshishi  bilan  dastlab  magnit 

qarshilik  iduksiya  qiymati  B  =  1500  mTl  yetgunga  qadar  keskin  oshar  ekan. 

Magnit induksiyasining keyingi oshilarida magnit qarshilik toʻyinar ekan. Tokning 

oqish yoʻnalishi va magnit maydoni yoʻnalishlarining oʻzgarishlari bu bogʻlanish 

xarakteriga sezilarli ta’sir qilmaydi. Olingan natijalar ferromagnitga tashqi maydon 

ta’sirida  ionlar  magnit  momentlarining  tartiblashuvi  bilan  tushintirish  mumkin. 

Jumladan,  magnit  maydoni  induksiyasining  ortishi  bilan  namunada  magnit  tartib 

yuzaga  kela  boshlaydi  bu  esa  elektronlarning  magnit  ionlaridan  sochilishini 

koʻpaytiradi  va  musbat  magnit  qarshilik  yuzaga  keladi.  Magnit  qarshilikning 

toʻyinishi  esa  magnit  maydoni  ta’sirida  barcha  magnit  ionlaring  tartiblanib 

boʻlganligi bilan tushintiriladi.  

 

---

83 

 

XULOSA. 

 

Ushbu  MDda  amalga  oshirilgan  ilmiy  tadqiqotlar  asosida  quyidagi 

xulosalarga kelindi: 

1.  Olingan  namunalar  sirti  tasvirlari  doimiy  magnit  maydoni  parda 

sirtining  nisbatan  bir  jinsli  bo’lishini  ta’minlar  ekan.  Bunday  fikrga  magnit 

maydonisiz olingan parda sirtida katta sondagi yorugʻ dogʻlarning mavjudligi olib 

keladi.  

2.  Sitall  sirtiga  magnit  maydonisiz  va  magnit  maydoni  bor  bo’lgandan 

o’tqazilgan mis moddasi yupqa qatlamlari tasvirlari doimiy magnit maydoni parda 

sirtining  nisbatan  bir  jinsli  bo’lishini  ta’minlar  ekan.  Bu  holda  gʻadir  budurliklar 

kattaligi temir moddasi yupqa pardasidagiga qaraganda ancha kichik boʻlar ekan.  

 3.  Sitall  sirtiga  temir,  mis  va  temir  moddalari  ketma-ket  magnit 

maydonisiz  va  magnit  maydoni  bor  bo’lgandan  o’tqazilgan  yupqa  qatlamlarning 

eng  ustining  tasvirlari  ham  doimiy  magnit  maydoni  parda  sirtining  nisbatan  bir 

jinsli bo’lishini ta’minlar ekan.  

4. 

Olingan 

natijalar 

zamonaviy 

adabiyotlarda 

[1,4,7]keltirilgan 

ma’lumotlar  bilan  yaxshi  mos  keladi  va  yupqa  qatlamlar  hosil  bo’lishi 

(o’sishining)  mavjud  mexanizmlaridan  Stranskiy-Krastanov  mexanizmiga  to’gʻri 

kelishini ko’rsatadi. 

5.  Olingan  Fe,  Cu  va  Fe/Cu/Fe  namunalariga  berilgan  kuchlanishning 

toʻgʻri  va  teskari  qutblarida  undan  oʻtayotgan  tok  bilan  kuchlanish  orasidagi 

bogʻlanish chiziqli, ya’ni kontaktlar omik ekan. 

6.  Namunaga  qoʻyilgan  kuchlanishning  turli  fiksirlangan  qiymatlari  va 

qutblarida  Cu  va  Fe/Cu/Fe  yupqa  pardali  namunalar  xona  va  suyuq  azot 

haroratlarida  oʻlchangan  magnit  qarshiligi  ularda  manfiy  magnit  qarshilikka  ega 

boʻlar  ekan.  Temperaturaning  kamayishi  bilan  magnit  qarshilik  kattaligi  sezilarli 

ortar ekan. 

Cu  yupqa  qatlami  namunalarnig  VATlariga  doimiy  magnit  maydonining 

ta’siri sezilarsiz boʻlar ekan.  

---

84