Samarqand davlat universiteti fizika fakulteti

3.6-rasm. Tajribalarda foydalanilgan doimmiy magnit 

 

Olingan  namunalar  sirti  tasvirlari  OPTIKA  M-9  N34781rusumli  optik 

mikroskop  yordamida  olindi(3.6-rasm).  Mikoroskop  360

0

  burchakda  aylanuvchi, 

kattalashtirishi:  50x,  100x,  200x,  500x,  1000x,  okulyari:  WF10X/22mm,  

obyektivi: 5-pozitsiya. 

---

63 

 

 

3.7-rasm. OPTIKA M-9 N34781rusumli optik mikroskop 

 

Namunalar  sirti  tasvirlari  3.8–,  3.9–  va  3.10–  rasmlarda  keltirilgan.  3.8–

rasmda  sitall  sirtiga  magnit  maydonisiz  va  magnit  maydoni  bor  bo’lgandan 

o’tqazilgan temir moddasi yupqa qatlamlari tasvirlari keltirilgan. Rasmdan ko’rinib 

turibdiki  doimiy  magnit  maydoni  parda  sirtinig  nisbatan  bir  jinsli  bo’lishini 

ta’minlar  ekan.  Bunday  fikrga  magnit  maydonisiz  olingan  parda  sirtida  katta 

sondagi yorugʻ dogʻlarning mavjudligi olib keladi.  

3.9–rasmda  sitall  sirtiga  magnit  maydonisiz  va  magnit  maydoni  bor 

bo’lgandan  o’tqazilgan  mis  moddasi  yupqa  qatlamlari  tasvirlari  keltirilgan. 

Rasmdan ko’rinib turibdiki, bu holda ham doimiy magnit maydoni parda sirtining 

nisbatan  bir  jinsli  bo’lishini  ta’minlar  ekan.  Bu  holda  gʻadir  budurliklar  kattaligi 

temir  moddasi  yupqa  pardasidagiga  qaraganda  ancha  kichik  ekanligi  ko’rinadi. 

Bunday fikrga magnit maydoni bor bo’lganida olingan mis yupqa pardasi sirtidagi  

gʻadir budurliklar kattaligi kamayishi olib keladi.  

3.10–rasmda sitall sirtiga temir, mis va temir moddalari ketma-ket magnit 

maydonisiz  va  magnit  maydoni  bor  bo’lgandan  o’tqazilgan  yupqa  qatlamlarning 

eng  ustining  tasvirlari  keltirilgan.  Rasmdan  ko’rinib  turibdiki,  bu  holda  ham 

doimiy magnit maydoni parda sirtinig nisbatan bir jinsli bo’lishini ta’minlar ekan. 

---

64 

 

Bunday  fikrga  magnit  maydonisiz  olingan  parda  sirtida  katta  sondagi  yorugʻ 

dogʻlarning mavjudligi olib keladi.   

Olingan  natijalar  zamonaviy  adabiyotlarda  [13]  keltirilgan  ma’lumotlar 

bilan  yaxshi  mos  keladiva  yupqa  qatlamlar  hosil  bo’lishi  (o’sishining)  mavjud 

mexanizmlaridan Stranskiy-Krastanov mexanizmiga to’gʻri kelishini ko’rsatadi. 

---

65 

 

 

 

 

3.8–rasm. Sitall taglikga vakuumda Fe moddasini termik bugʻlatish 

usuli yordamida olingan yupqa pardalarning optik mikroskoda olingan 

tasvirlari: (a) magnit maydoni boʻlmaganida; (b) induksiyasi B = 1200 

mTl.