Samarqand davlat universiteti biologiya fakulteti odam va hayvonlar fiziologiyasi va biokimyosi kafedrasi

1-laboratoriya ishi. Laboratoriya qoidalari, tajriba usullari

1-mashg`ulot. Laboratoriyada ishlash qoidalari

Laboratoriyada tahlil ishlarini bajarishdan oldin quyidagi qoidalarni bilishi zarur:

1. 
   Ish joyini toza, tartibli va barcha gigienik talablar darajasida saqlash kerak. Laboratoriyada tinchlik saqlanishi talab etiladi.
   
2. 
   Laboratoriya ishlari uchun alohida daftar tutilib unga chiroyli va toza holda yozuv ishlarini bajarish zarur.
   
3. 
   Ishni boshlagunga qadar topshiriq bilan tanishish, ishning maqsadini bilib olish va qo‘llanma bo‘yicha kerak materiallarni ko‘rib chiqish; ish joyini tayyorlash, reaktivlar sifatini tekshirish, asbob va uskunalar ishchi holatdaligi yoki undan foydanilganda tahlillar xatosiz chiqishiga ishonch hosil qilish kerak.
   
4. 
   Ishlarni bajarayotgan paytda tik holda ishlash zarur.
   
5. 
   Ishchi stol ustida hech qanaqa begona asboblar bo‘lmasligini ta’minlash.
   
6. 
   Laboratoriyada palto yoki boshqa qalin kiyim va bosh kiyimni stullarga, stolga, asboblarga qo‘yishlik qa’tiy man etiladi.
   
7. 
   Kimyoviy idishlardan suv ichish qa’tiy man etiladi.
   
8. 
   Tahlil ishlarini bajarish paytida qo‘llanmada ko‘rsatilgan asboblardan, reaktivlardan, eritmalardan, ko‘rsatilgan miqdorda foydalanish.
   
9. 
   Reaktivlar solingan idishlarda tayyorlangan vaqti va reaktivlar nomi ko‘rsatilgan etiketka yopishtirilgan bo‘lishi kerak.
   
10. 
    Laboratoriyaga olib kelinadigan har qanday reaktivlarning etiketkasida; reaktiv nomi va uning kimyoviy formulasi, massasi, GOST nomeri, reaktiv tavsifi (kimyoviy toza, tahlil uchun toza, texnik), partiya nomeri, tayyorlangan sana, foydalanish muddati ko‘rsatilgan bo‘lishi kerak. Etiketkasiz reaktivlarni saqlash va ulardan tahlil ishlarida foydalanish mumkin emas.
    
11. 
    Reaktivlar ma’lum joylarda turishi va tartib bilan saqlanishi kerak.
    
12. 
    Reaktivlardan foydalanishda juda ehtiyotkorlik talab etiladi.
    

A) Quruq reaktivlar saqlanadigan idishlarni eritmalar bilan saqlaganda ularni og‘zida tiqinlari bo‘lishlari kerak va ularni faqat foydalanish paytidagina ochish mumkin.

B) Idishlarni og‘zini yopish vaqtida ularning tiqinlarini adashtirmaslik kerak, aks holda reaktivlar boshqa reaktivlar bilan bulg‘anadi va foydalanish uchun keraksiz bo‘lib qoladi.

C) Umumiy holda foydalaniladigan eritmalarni ish stoliga olib bormaslik talab etiladi.

D) Kumush eritmasining qoldig‘ini ( masalan sirtlarda tuz miqdorini aniqlashda va hakoza) tortuvchi shkaflarda joylashtirilgan maxsus bankalarga solish kerak;

E) Idishlardan eritmalarni tiqinini olishda yoki uni stolga qo‘yish paytida uni shunday ushlash kerak, tiqinni idish ichiga kirgan qismi stol yuzasi bilan umuman aloqada bo‘lmasin.

F) Idishlardan eritmalarni olish davrida uni shunday ushlash kerakki uning etiketkasi ko‘rinib tursin;

G) Har doim (faqatgina aniq miqdori ko‘rsatilgan paytda mustasno) reaktivlarning va biologik matireallarning eng kam miqdorini olish kerak.

H) Byuretkalar to‘ldirilayotganda, eritmalar miqdorini pipetka bilan o‘lchayotganda umumiy qabul qilingan qoidalarga rioya qilish kerak.

13. Ishlatilgan qog‘ozlar, filtrlar, singan idishlarni maxsus idishlarga tashlash kerak.

14. Ishni tamomlagandan keyin ish joyini tartibga keltirish (idishlarni yuvish, reaktivlarni, asboblarni va hakozalarni o‘z joyiga qo‘yish).