Samarqand davlat universiteti biologiya fakulteti botanika kafedrasi

 
6-rasm. Gulsavsar bargining epidermasi (Iris germanica): 
A – ustki ko‘rinish; B – og‘izchalar apparati; V – ko‘ndalang kesma; 1 – tutashtiruvchi 
hujayralar; 2 – og‘izchalar; 3 – havo bo‘shlig‘i; 4 – epiderma hujayralari; 5 – kutikula;  
6 – mezofill hujayralari. 
 
 
7-rasm. Tukchalar va qobiqchalar: 
A - kartoshka (Solanum tuberosum); B - olma (Malus domestica); 
V - korovlyak (Verbascum thapsus); G - jiyda (Elaeagnus angustifolia); 
D - tamaki (Nicotica rustica); E - gazanda (Urtica dioica). 
 
 
 
8-rasm. Makkajo‘xori bargining epidermasi (Zea mays): 
A – ustki ko‘rinish; B – og‘izchalar apparati; V – ko‘ndalang kesma; 
1 - tutashtiruvchi hujayralar; 2 – qo‘shimcha hujayralar; 3 – epiderma hujayralari; 

---

 
58 
4 – havo bo‘shlig‘i; 5 – kutikula; 6 – mezofill hujayralari. 
 
Epidermis  yuzi  parda  –  kutin  moddasidan  tuzilgan  kutikula  (teri  usti  qavati)  bilan 
qoplangan. O‘sish konuslari yuzasida kutikula juda ham yupqa bo‘ladi yoki mutlaqo bo‘lmaydi. 
Kutikula  yuzasi  ko‘pincha  silliq  bo‘ladi,  ba’zan  esa  yuzasida  bo‘rtma,  to‘siqlar  to‘g‘ri  yoki 
to‘lqinsimon  qirralar  shaklidagi  do‘nglar  yuzaga  keladi  va  hokazo.  Bu  do‘nglar  kutikuladan 
tuzilgan  yoki  sellyuloza  devorining  kutikula  bilan  qoplangan  bo‘rtmalaridan  iborat  bo‘ladi. 
Epidermisning  ko‘ndalang  kesigida  ko‘pincha  epidermis  hujayralarining  yon  devorlariga  kirib 
ketgan kutikula o‘simtalari ko‘rinadi. Ba’zan kutikulaning talaygina mayda o‘simtalari epidermis 
hujayralarining tashqi devoridagi sellyuloza qavatiga kirib turadi. Kutikula nurlarni juda  yaxshi 
sindiradi,  shuning  uchun  ham  epidermisi  ko‘ndalangiga  kesilgan  preparatlarda  aniq  ko‘rinadi. 
Ajratib  olingan  kutikula,  odatda,  rangsiz,  strukturasiz  sidirg‘a  pardadan  iborat.  Ba’zi 
o‘simliklarda (masalan, Aucubada) kutikula har biri bitta epidermis hujayrasiga tegishli bo‘lgan 
plastinkalardan yuzaga kelgan; epidermis hujayralarining chegara qismlarida kutikula bo‘lmaydi 
yoki juda yupqa bo‘ladi.  
Periderma  o‘z  navbatida  bo‘linadi:  fellema  (po‘kak),  fellogen  (po‘kak  kambiysi)  va 
fellodermaga.  Fellodermada  xlorofill  donachalari  bo‘lgani  uchun  u  yerda  fotosintez  jarayonida 
organik modda hosil qiladi va fellogenga yetkazadi (9-rasm).