Samarqand davlat universiteti biologiya fakulteti botanika kafedrasi

2 – ish. Ikki pallali o‘simliklarni urug‘ va maysasini tuzilishi. 
 
Endospermsiz  urug’lar.  Bunday  urug’da  zaxira  moddalar  murtakning  urug’pallabarg 
to’qimalarida to’planadi. Urug’lar po’st, murtak va ikkita seret urug’pallabargdan tuzilgan. Ikki 
pallali  madaniy  o’simliklar  turlarining  (qovoqdoshlar,  burchoqdoshlar,  qoqio’tdoshlar, 
ra’nodoshlar va shunga o’xshashlarning) urug’i endospermasiz. 
Yashil  maysalarda  vegetativ  organlarning  joylashishi,  tuzilishi,  o’sishi  va  voyaga  yetgan 
o’simliklarga xos bo’lgan xususiyatlar borligi bilan tanishish mumkin. 
Ikki  pallali  o’simliklarning  endospermsiz  urug’ining  tuzilishi  loviya,  no’xat  urug’larida 
kuzatiladi.  Buning  uchun  bo’rta  boshlagan  urug’ni  pinset  bilan  olib  buyum  oynasiga  qo’yib 
yaxshilab ko’rib chiqiladi. Loviya urug’i buyraksimon, tashqi tomonidan qattiq urug’ po’sti bilan 
o’ralgan bo’ladi. Urug’ning botiq qismida urug’ choki, chokka yaqin joylashgan kichik teshikcha 
urug’  yo’lidir.  Urug’  po’sti  orqali  urug’  ichiga  suv  kiradi.  Urug’  po’stini  ignaning  uchi  bilan 
shilib  tashlab,  murtagi  ajratib  olinadi.  Murtak  ildizcha,  poyacha,  kurtakchadan  tuzilgan  bo’lib, 
ularning tashqi tomonidan o’rab turgan seret rangsiz barglar urug’palla barglardir. Urug’pallada 
zapas  moddalar  to’planadi.  Murtakning  tuzilishi  urug’dan  o’sgan  yosh  maysalarda  to’liq 
o’rganiladi (66-rasm).