Samarqand davlat universiteti biologiya fakulteti botanika kafedrasi

M u r a k k a b s o ya b o n to‘pgullarda markaziy o‘q qisqargan bo‘lib, unda katta o‘rama 
barg  joylashadi.  Markaziy  o‘qning  o‘rama  barg  qo‘ltig‘idan  oddiy  soyabon  gullar  o‘sib,  yana 

---

 
134 
soyabon  gullar  tashkil  qiladi.  Har  bir  soyabon  ostida  kichkina  o‘rama  barg  bo‘ladi.  Bunday 
to‘pgullar ziradoshlar oilasiga xosdir.  
M  u  r  a  k  k  a  b    b  o  sh  o  q  shaklidagi  to‘pgullar  bug‘doydoshlar  oilasiga  xos  bo‘lib, 
morfologik  jihatidan  murakkab  shodaga  o‘xshaydi.  Murakkab  boshoqning  markaziy  o‘qida  bir 
necha  boshoqchalar  zich  o‘rnashib,  boshoqni  tashkil  etadi  (bug‘doy,  arpa).  Ba’zi 
bug’doydoshlarda oddiy  boshoqlar uzun shoxlangan bandlari bilan markaziy o‘qqa ikkinchi va 
uchinchi  tartib  shoxchalar  hosil  qilib  murakkab  ro‘vak  deb  ataladigan  to‘pgulni  hosil  qiladi 
(sholi, tariq, so‘li, qo‘ng‘irbosh va boshqalar).  
Ro‘vak  to‘pgullari,  murakkab  shoda  (shingil)  dan  shoxlanish  xususiyati  ro‘vak 
to‘pgullarining  markaziy  o‘qining  pastrog‘ida  joylashgan  shoxchalar  yuqoridagisiga  nisbatan 
uzun  bandli  bo‘ladi.  Natijada  odatdagi  ro‘vak  piroleptal  shakilga  aylanadi  (masalan,  siren, 
gortenziya).  Bundan  tashqari  ro‘vak  to‘pgullar  ochiq  yoki  yopiq,  frandoz-brakteoz  bo‘lishi 
mumkin.