Samarqand davlat universiteti Aminov I. B. Nazarov F. M

Asosiy xotira 

Asosiy xotiraning fizik strukturasi 

---

26 

 

 

Asosiy  xotira  ( AX  )  o‘z  ichiga tezkor (RAM  —  Random  Access  Memory) 

va doimiy (ROM — Read Only Memory) eslab qolish qurilmalarini oladi.  

 

Tez eslab  qolish  qurilmasi (TeEQQ  SHK  ishining  joriy  bosqichidagi 

hisoblash jarayonida bevosita qatnashayotgan axborotlarni (dasturlar va qiymatlar) 

saqlash uchun. mo‘ljallangan.  

 

TeEQQ 

— energiyam  bog’liq  xotira: kuchlanish  uzilganda  unda 

saqlanayotgan  ma‘lumot  yo‘qoladi.  TeEQQ,  asosini  yarim  o‘tkazgichli eslab 

qolishelementlarining  (triggerlarni)  matricasini  o‘z  ichiga  olgan  katta  integral 

sxemalar  tashkil etadi.  Eslab  qoluvchi elementlar  matricaning  vertikal  va 

gorizontal  shinalarining  kesishishida  joylashgan;  ma‘lumotlarni  yozish  va  o‘qish 

tanlangan  xotira  yacheykasiga  tegishli  bo‘lgan elementlar  bilan  ulangan 

matricaning shinalari bo‘yicha elektr impulslarni berish orqali amalga oshiriladi.  

 

Konstruktiv  jihatdan  tezkor  xotira elementlari  ayrim  xotira  modullari 

ko‘rinishda  bajariladi  —  katta  bo‘lmagan  plataga  bitta  yoki  bir  nechta 

mikrosxemalar kavsharlangan.  

Qo‘llaniladigan modullar tiplari: 

— DIP (Dual In Line Package) va SIPP (Single In Line Package), hozir juda kam 

qo‘llanilmoqda; 

— SIMM (Single In Line Memory Module); SIMM modullari 256 Kbayt, 1, 4, 8, 

16, 32 yoki 64 Mbayt sig‘imga ega, saqlanayotgan bitlar juftligini nazorat qilinadi 

va nazorat kilinmaydi; kompyuterning bosh platasi raz‘yomlariga mos keluvchi 30 

- («qisqa» — eskirgan variant) va 72-kontaktli («uzun») raz‘yomlarga ega bo‘lishi 

mumkin; uzun modullar RAM EDO xotirasini tashkil etishda ham qo‘llaniladi.  

—  DIMM  (Dual  In  Line  Memory  Module)  —  168-kontaktli  raz‘yomlarga ega 

bo‘lgan  yangi  tipdagi  moduldir;  shunday  mos  raz‘yomlarga ega  bo‘lgan  faqat 

yangi tipdagi tizimli platalarga o‘rnatilishi mumkin. DIMM modullari RAM EDO 

va SD RAM xotiralarni tashkil etishda qo‘llaniladi.  

http://niservis.narod.ru/album/album/km/2231____.JPG

486 

MP 

uchun 

bosh 

platalarda 30- va/yoki 72-kontaktli modullar ishlatiladi, Pentium-mashinalarda esa 

odatda  72-kontaktli  SIMM  modullar  yoki  168-kontaktli  DIMM  modullar 

qo‘llaniladi. 30-kontaktli SIMM modulning uzunligi 10 sm dan oshiqroq, DIMM 

modulning  uzunligi esa  13  sm  atrofida.  Bosh  platala  xotira  modullarini  o‘rnatish 

uchun bir nechta raz‘yomlar gURO‘hi (banklar) bo‘lishi mumkin, bitta bankka bir 

xil  sig‘imli  bloklarni  qo‘yish  mumkin,  masalan,  faqat  1  Mbaytdan  yoki  faqat  4 

Mbaytdan,  turli  xil  sig‘imli  bloklarni  faqat  turli  banklarda  o‘rnatish  mumkin. 

Ko‘pchilik mikrosxemalarda murojaat qilish vaqti 60 yoki 70 ns; agar bosh plata 

60  nanosekundli  modullarga  mo‘ljallangan  bo‘lsa,  unga  70  nanosekundli 

modullarni o‘rnatish mumkin emas, teskarisiga esa mumkin.  

 

Hozir  tez  saxifali  murojaat  qilinadigan  FPM  (Fast  Page  Mode)  xotira  bilan 

bir qatorda Pentium va Pentium Pro MP lari uchun ishlab chiqilgan ko‘paytirilgan 

tezkorlikli  DRAM  xotirasining  ushbu  yangi  tiplari  paydo  bo‘ldi:  RAM  EDO 

(Extented Data Output) va SD RAM (Synchronous DRAM).  

---

27